اکثر افراد مبتلا به نارسایی کلیه از داروهای مختلفی به عنوان بخشی از درمان خود استفاده می‌کنند. برخی از داروها به جایگزینی کاری که کلیه‌ها نمی‌توانند به خوبی انجام دهند، کمک می‌کنند. آزمایش‌های ماهانۀ شما به تیم مراقبت‌های بهداشتی شما کمک می‌کند تا بدانند به چه داروهایی نیاز دارید. مهم است که آزمایش خون خود را به طور منظم انجام دهید و نتایج آزمایش خود را با تیم دیالیز خود در میان بگذارید. مقادیر آزمایشگاهی شما اغلب مقدار دارویی را که به عنوان بخشی از درمان نیاز دارید تعیین می‌کند، بنابراین مهم است که بدانید داروها چه کار می‌کنند. داروها و دوز مصرفی آنها بسته به نوع درمان (همودیالیز خانگی، دیالیز صفاقی، دیالیز در مرکز یا اگر پیوند داشته باشید) متفاوت است.
در اینجا برخی از دلایلی که ممکن است داروها برای شرایطی که کلیه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند، آورده شده است.
احتباس فسفر
وقتی کلیه‌ها دیگر کار نمی‌کنند، نمی‌توانند فسفر اضافی را از خون خارج کنند و میزان فسفر شما ممکن است خیلی بالا برود. برای کاهش احتباس فسفر، ممکن است داروهای «متصل شونده به فسفر» (که «متصل شونده به فسفات» نیز نامیده می‌شوند) با هدف کاهش میزان جذب فسفر در خون تجویز شوند.
داروهای متصل شونده به فسفر مانند آهنربا به فسفر موجود در غذا متصل می‌شوند تا از جذب آن توسط بدن جلوگیری کنند. فسفر متصل شده به دارو، سپس از طریق روده بزرگ دفعمی‌شود. برخی از داروهای متصل شونده به فسفر جویدنی هستند، در حالی که برخی دیگر بلعیده می‌شوند. مهم است که داروی خود را در طول وعده‌های غذایی یا بلافاصله بعد از غذا مصرف کنید. شما معمولاً باید این داروها را حتی پس از خوردن میان وعده نیز مصرف کنید. این کار به دارو اجازه می‌دهد قبل از جذب غذا توسط دستگاه گوارش به فسفر متصل شود. اگر زمان زیادی بین زمان غذا خوردن و مصرف دارو بگذرد، دارو به درستی عمل نمی‌کند. ممکن است پس از مصرف دارو، احساس متفاوتی نداشته باشید، اما حتی اگر احساس نمی‌کنید این داروها به درستی کار می‌کنند، باز هم باید آنها را طبق دستور مصرف کنید. اگر داروهای متصل شونده به فسفر را طبق دستور مصرف کنید، با گذشت زمان باید میزان فسفر خون شما بهبودیابد. با پزشک خود در مورد اینکه چه انتخابی برای شما بهترین است، چه تعداد قرص در روز مصرف کنید، چه زمانی آنها را مصرف کنید و چه انتظاراتی از درمانگر دارید، صحبت کنید.
کم خونی
کلیه‌های سالم، هورمونی به نام اریتروپویتین می‌سازند که به مغز استخوان کمک می‌کند تا گلبول‌های قرمز خون را بسازد و اکسیژن را از طریق خون در سراسر بدن حمل کنند. هنگامی که شما کم خون هستید، بدن شما گلبول‌های قرمز کمتری نسبت به حالت طبیعی دارد و بنابراین گلبول‌های قرمز خون شما اکسیژن کمتری را به بافت‌ها و اندام‌ها منتقل می‌کند که می‌تواند بر عملکرد آنها تأثیر بگذارد. اکثر افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه (CKD)، کم خون هستند و معمولاً با پیشرفت بیماری کلیوی به سمت مرحلۀ نهایی (ESRD) بدتر می‌شود.
اگر کم خون هستید، ممکن است برای ساخت گلبول‌های قرمز به موارد زیر به شکل مکمل نیاز داشته باشید:
- اریتروپویتین (EPO)
- آهن
- اسید فولیک
- ویتامین ۱۲B
- تزریق گلبول قرمز (خون)
به علاوه، ممکن است برای کمک به بازیابی مواد معدنی استخوانی که در اثر بیماری کلیوی کاهش می‌یابد، مصرف ویتامین دی (D) توصیه شود. ویتامین دی همچنین از مخلوط شدن کلسیم و فسفر با هم و تشکیل کلسیفیکاسیون جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، اگر شرایطی مانند فشار خون بالا، دیابت، یا بیماری قلبی دارید، ممکن است نیاز به مصرف داروهای دیگری داشته باشید. پزشک شما همچنین ممکن است کرم‌هایی را تجویز کند که می‌تواند به رفع خارش کمک کند و داروهای دیگری که به بی‌حس کردن محل سوزن کمک کنند.
پیوند کلیه
هنگامی که شما پیوند کلیه انجام می‌دهید داروهای سرکوب کنندۀ ایمنی تجویز می‌شوند. آنها با سرکوب سیستم ایمنی بدن شما از دفع کلیۀ جدید جلوگیری می‌کنند.
مصرف داروها
مصرف زیاد قرص و مصرف آن در ساعات مختلف روز برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی غیرعادی نیست. فراموش کردن یا همراه نداشتن دارو هنگام صرف غذا یا فراموش کردن مصرف آنها در فواصل زمانی مناسب، محتمل است. هنگامی که چندین نوع دارو در طول روز مصرف می‌کنید، حفظ همۀ آنها می‌تواند سخت باشد.
برای یادآوری داروهای خود، بهتر است از نکات زیر استفاده کنید:
- از یک ساعت دارای زنگ هشدار استفاده کنید و آن را طوری تنظیم کنید که هر روز در زمان‌هایی که باید دارو مصرف کنید، به شما یادآوری کند.
- برنامۀ خود را به یک مراقب یا یکی از اعضای خانواده بدهید که بتواند به عنوان یک کنترل کنندۀ مضاعف عمل کند.
- یک اعلان در تقویم ایمیل یا تلفن همراه خود تنظیم کنید.
- از جعبۀ سازمان دهندۀ قرص روزانه استفاده کنید.
- داروی خود را در جایی نگهداری کنید که بتوانید آن را ببینید، اما کودکان نتوانند به آن دسترسی پیدا کنند.
- از یک تقویم یا سیستم برنامه‌ریز روزانه برای بررسی داروهای خود در حین مصرف هر روز استفاده کنید.
- با فردی در تیم مراقبت‌های بهداشتی خود کار کنید تا نموداری را ایجاد کنید که می‌توانید در خانه نصب کنید یا از یک تخته سفید استفاده کنید که در آن بتوانید تمام داروهای خود را فهرست کنید و هنگام مصرف آنها را بررسی کنید.
- از برنامه‌های یادآوری دارو در تلفن هوشمند خود استفاده کنید، از تیم مراقبت‌های بهداشتی خود برای توصیه‌ها راهنمایی بخواهید.
- علاوه بر این، در اینجا چند مرحله وجود دارد که می‌توانید برای اطمینان از مدیریت صحیح داروهای خود انجام دهید:سعی کنید تمام نسخه‌های خود را در یک داروخانه بپیچید تا داروساز بتواند تمام داروهایی را که مصرف می‌کنید، پیگیری کند.
- فهرستی از تمام داروهای خود و مقدار مصرفی آنها تهیه کنید و زمانی که خارج از خانه هستید یک نسخه از آن را با خود نگه دارید (برای ایده‌ها به نمودار زیر مراجعه کنید).
- داروهای خود را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید.
- داروهای خود را در مکان ثابتی نگه دارید.
سیاهه (چک لیست) دارویی
یکی از راه‌های منظم ماندن و پیگیری تمام داروهایتان، ایجاد یک سیاهه (چک لیست) دارویی است. سیاهۀ دارویی، خلاصه‌ای یک صفحه‌ای از داروهای شما است که در صورت نیاز می‌توانید به سرعت به آن مراجعه کنید. می‌توانید برای اعضای خانواده رونوشتی از سیاهۀ داروییتان تهیه کنید تا آنها نیز مطلع باشند ، رونوشت‌هایی را در ویزیت پزشک بیاورید و زمانی که در سفر هستید، یک رونوشت همراه خود داشته باشید.
این یک نمونه قالب سیاهۀ دارویی است که می‌توانید استفاده کنید:
| نام دارو | علت استفاده | دفعات مصرف | زمان مصرف | مصرف همراه غذا |
| داروی الف | فسفر بالا | ۳ بار در روز | همراه غذا | بله |
| داروی ب | دیابت | ۲ بار در روز | ۸ صبح و ۸ شب | خیر |
| داروی ج | فشار خون بالا | ۱ بار در روز | ۸ صبح | خیر |
| داروی د | کم خونی | ۲ بار در هفته | یکشنبه و پنجشنبه | خیر |
