عدم تمرکز به چه معناست؟
نداشتن تمرکز به این معنی است که شخص در یک زمان مشخص، نمی‌تواند روی یک موضوع خاص، متمرکز شود و تمام حواسش را به آن بدهد و دچار حواس‌پرتی می‌شود. این حواس پرتی‌ها می‌توانند بر اثر افکار روزانه، مرور خاطرات گذشته و… باشند.
مشکل عدم تمرکز برای اکثر افراد، یک اتفاق طبیعی و دوره‌ای است. خستگی، استرس و مسائل عاطفی، می‌توانند در بیشتر افراد، مشکلات تمرکز ایجاد کنند. تغییرات هورمونی نیز می‌تواند بر نحوۀ تفکر و تمرکز، تأثیر بگذارد. اگر عدم تمرکز به شکلی حاد و دنباله‌دار تکرار شود، می‌تواند باعث مشکلات جسمی و روحی شود که نیازمند مداخلۀ درمانگر خواهند بود. متأسفانه گاهی اختلال عدم توانمندی در تمرکز، درست تشخیص داده نمی‌شود و دیگران تصور می‌کنند فردِ مبتلا به این اختلال، حواس‌پرت و گیج است و یا به مسائل اطراف خود اهمیت نمی‌دهد. این تصوراتِ اشتباه و عدم درک شرایط توسط اطرافیان در فرد مبتلا، احساس نا امیدی، خشم یا افسردگی به وجود می‌آورد.
نشانه‌ها و علائم عدم تمرکز
عدم توانمندی در تمرکز در افراد به اشکال متفاوتی ظاهر می‌شود. برخی از علائم عدم تمرکز که فرد، ممکن است تجربه کند عبارتند از:
- ناتوانی در یادآوری اتفاقاتی که در گذشتۀ نزدیک اتفاق افتاده؛
- ناتوانی در ثابت نشستن؛
- ناتوانی در تفکر واضح؛
- گُم کردن مرتب وسایل یا مکان‌ها؛
- ناتوانی در تصمیم‌گیری؛
- ناتوانی در انجام کارهای پیچیده؛
- کمبود توجه؛
- تکرار اشتباهات سهل‌انگارانه.
عوامل و علل عدم تمرکز حواس کدامند؟
بیماری عدم تمرکز، می‌تواند از نظر روان‌شناختی، فیزیولوژیکی و محیطی، دلایل متفاوتی داشته باشد. ازجمله مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد، آسیب‌دیدگی بخشی از مغز، سردردهای شدید، درگیری با درد مزمن، افسردگی، اضطراب بالا، مرور خاطرات دردناک و… است.
استرس
استرس یا اضطراب، تمرکز را مختل می‌کند و همچنین می‌تواند منجر به فراموشی شود. در مواجهه با چنین شرایطی می‌توانید از روش‌های آرامش‌بخش و شیوۀ زندگی سالم و فعال برای کاهش اثرات ذهنی ناشی از شرایط استرس‌زا در خانه یا محل کار استفاده کنید.
افسردگی
فقدان تمرکز، یکی از نشانه‌های رایج افسردگی است. گاهی اوقات، افسردگی عمیق، می‌تواند کار یا مطالعه را به‌طور مؤثری غیرممکن کند و ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.
افکار مزاحم
برخی از افکار، آزاردهنده هستند. اگر این افکار را دائماً در ذهن خود مرور می‌کنید، تمرکز شما به‌هم خواهد خورد. پس برای دوری از این افکار، آنها را در کاغذی بنویسید. به این ترتیب می‌توانید برای مدتی آن افکار آزاردهنده را از ذهن خود دور کنید.
کار زیاد
اگر بدون استراحت و بیش از اندازه کار کنید از نظر جسمی و روحی، خسته می‌شوید و به توان تمرکز خود، صدمه می‌زنید. کار بیش از اندازه و بدون استراحت کافی، عواقبی را به دنبال دارد و باعث فرسودگی شغلی می‌شود. فرسودگی شغلی نیز یکی از علت‌های عدم تمرکز است و به شدت، تمرکز را کاهش می‌دهد.
انجام چند وظیفۀ هم‌زمان
زمانی که چند کار را باهم انجام می‌دهید، روی هیچ کدام از آنها به‌طور کامل، متمرکز نخواهید بود. در انجام چند وظیفۀ هم‌زمان، مغز، شما را مجبور می‌کند تا توجه خود را در آن واحد به چند مسئلۀ گوناگون بدهید و با این کار، قدرت تمرکزتان کاهش پیدا می‌کند.
وقتی بارهای سنگینی بر دوش خود داشته باشید، سطح استرس و اضطراب، افزایش پیدا کرده و قدرت تمرکز، کاهش می‌یابد.
اختلالات خواب
کیفیت و مدت‌زمان خواب در هر جنبه از زندگی، بسیار تأثیرگذار است. اختلالات خواب، می‌توانند موجب بروز مشکل عدم تمرکز و ضعف حافظه در بزرگسالان و نیز کمبود توجه در کودکان شوند. خواب، نیروی بدن و ذهن را بازیابی می‌کند و بنابراین، کم‌خوابی، اجازه نمی‌دهد ذهن، عملکرد مناسبی داشته باشد. تنظیم الگوی خواب، می‌تواند یکی از بهترین روش‌های بهبود تمرکز در بزرگسالان و تقویت توجه در کودکان باشد.
خوابیدن همراه با اضطراب، می‌تواند منجر به عدم تمرکز پس از بیداری شود. در اختلالات خوابِ طولانی‌مدت، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک وجود داشته باشد تا علت اصلی آن، کشف و درمان شود.
مصرف الکل یا مواد مخدر
وابستگی به الکل یا داروهای مخدر و روان‌گردان باعث می‌شود که مغز، عملکردی کمتر از حد مطلوب داشته باشد. حتی برخی داروهای تجویزی نیز ممکن است این اثر را داشته باشند، بنابراین در زمان استفاده از چنین داروهایی درمورد تأثیرات آنها بر تمرکزتان با پزشک خود مشورت کنید.
تکنولوژی روز
امروزه استفاده از فناوری‌های پیشرفته و تکنولوژی، می‌تواند یکی از دلایل عدم تمرکز در بزرگسالان باشد. تمام صداهایی که ما دائماً به‌عنوان محرک خارجی می‌شنویم، مانند اعلان‌های شبکه‌های اجتماعی، هشدارهای ساعت، صدای پیامک، صدای تماس‌ها و …، تمرکز ما را به‌هم می‌زنند. ممکن است پس از یک مدت، قرار گرفتن در معرض این عوامل، حتی زمانی که در دفتر کارِ آرام و ساکت خود، مشغول کار هستید، عدم تمرکز را به صورت عادت، تجربه کنید.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی که در بدن رخ می‌دهند، علائم مختلفی ایجاد می‌کنند. مهم‌ترین آنها مشکلات خواب، گیجی، خستگی و افسردگی است که هر یک به تنهایی می‌تواند به عدم تمرکز، ختم شود.
داروهای شیمیایی
محتوای شیمیایی برخی داروها می‌تواند تأثیرات شدیدی بر عملکرد مغز بگذارد. میزان و دفعات مصرف دارو و انتخاب داروی مناسب از مواردی است که حتماً باید با دقت کامل، بررسی شود و تحت نظر پزشک باشد.
پیامدهای عدم تمرکز و پَرش افکار
پرش افکار، می‌تواند مانع از تمرکز و توجه، ایجاد اختلال در خواب و حتی باعث افسردگی و اضطراب شده، همچنین ممکن است باعث عملکرد نامناسب شغلی در فرد شود. حتی اگر شما عاشق شغل‌تان باشید، در صورتی که نتوانید به خوبی روی آن تمرکز کنید، قطعاً راندمان کاری بالایی نخواهید داشت.
