تنبلی چیست؟
به‌طورکلی، تنبلی یعنی فرارکردن از کارهایی که باید انجام شوند که می‌تواند دلایل مختلف و متعددی داشته باشد مثلاً بعضی وقت‌ها برخی ازکارها خسته‌کننده و سخت هستند به‌حدی که انجام آنها به‌صورت شخصی و انفرادی مشکل است. درنتیجه، انگیزه‌ای برای شروع کار، نخواهد ماند. اما نکتۀ قابل‌توجه، این است که دلیل تنبلی، هرچه که باشد باید برای درمان تنبلی، همت گمارد و اقدامی اصولی انجام داد. با درمان تنبلی، می‌توان انگیزه و انرژی بسیار زیادی را به زندگی، تزریق و شادابی و نشاط را در سرتاسر زندگی پخش کرد.
عوامل گوناگون تنبلی
عوامل گرایشی
یکی از عوامل تنبلی، تمایل نداشتن به قبول زحمت یا ناراحتی است. ترس از شکست یا ترس از موفقیت، خود می‌تواند ازعوامل تنبلی باشد. گاهی در بعضی افراد، عزت نفس کم، افسردگی، خجالت و احساس مقصربودن در زندگی، می‌تواند از عوامل تنبلی باشد.
موانع شناختی
دومین عامل از عوامل تنبلی، کافی‌نبودن اطلاعات است. همچنین، مشخص نبودن اولویت‌ها و نداشتن هدف نیز از عوامل تنبلی هستند.
شرایط محیطی
سردرگمی، نبود تشکیلات، سروصدا، فشارکاری بیش از حد، فعالیت بیش از حد، نبود ابزار لازم برای کار و یا دوستان و اقوامی که به شکلی بتوانند به انجام کار، کمک کنند هم ازعوامل تنبلی به‌شمار می‌آیند.
موانع جسمانی
استرس، خستگی و بیماری از موانع جسمانی هستند که می‌توانند از عوامل تنبلی، قلمداد شوند.
اگر موارد زیر، دائماً در زندگی شما تکرار می‌شوند، شما مبتلا به تنبلی هستید
· اگر کارهای زیادی در دست اقدام دارید ولی انگیزه‌ای برای انجام آنها ندارید؛
· اگر دائماً کارها را به دلایل مختلف، نیمه‌کاره رها می‌کنید؛
· اگر ترس از شروع دارید؛
· اگر منتظر هستید تا دیگران به شما انگیزه بدهند؛
· اگر دائماً رویاپردازی می‌کنید اما هیچ‌گاه منجر به عمل نمی‌شود؛
· اگر هیچ برنامه‌ریزی مشخصی برای روز آیندۀ خود ندارید؛
· اگر مدام از اهداف و برنامه‌های خود برای دیگران می‌گویید اما عمل‌گرا نیستید؛
· اگر کارها را به دقیقۀ آخر، موکول می‌کنید؛
· اگر خیلی زود از یک هدف، خسته می‌شوید و به‌دنبال هدف دیگر می‌روید.
چگونه تنبلی را کنار بگذاریم و بر آن غلبه کنیم؟
مشکل اصلی را پیدا کنید
هر وقت تنبلی سراغ‌تان آمد، لحظه‌ای تأمل کنید. ببینید مشکل کجاست و این مسئله، ناشی از چه عامل یا عواملی است. تنبلی به‌طور کلی یک نشانه است. یعنی نتیجه‌ای از یک مشکل، محسوب می‌شود و خود، معلول علتی است که باید کشف و حل شود. دلایل مختلفی برای تنبلی وجود دارد ازجمله بی‌انگیزگی، خستگی، ترس، بی‌علاقگی و…. دلایل تنبلی را کشف و سعی کنید با درمانش از عقب‌ماندگی و بی‌انگیزگیِ ناشی از آن دور شوید.
مشکل کشف شده را حل کنید
حال که دریافتید تنبلی‌تان از کجا ریشه گرفته است و علت آن چیست، برای رفع مشکل و درمان آن اقدام کنید. در یافتن راه‌حل مشکل و درمان تنبلی، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- اگر خسته هستید و علت بی‌انگیزگی شما خستگی است به خودتان کمی استراحت بدهید. همه به استراحت و آرامش نیاز دارند. اگر زمان شما محدود و اندک است، به ناچار بعضی از برنامه‌ها را حذف کنید و حتماً وقتی را به استراحت و تجدید قوا اختصاص بدهید.
- اگر در برنامه‌ها و کارهای مختلف، غرق شده‌اید و این موضوع، شما را گیج کرده است، سعی‌کنید مسئله را به اجزای کوچک‌تر تقسیم کنید. فهرستی از اولویت‌ها تعیین و به‌ترتیب، انجام کارها را شروع کنید.
- اگر علت فرار شما از کار و تنبلی، ترس باشد به این بیندیشید که ترس شما چه‌قدر منطقی است و این ترس، چگونه شما را از اهداف و آرزوهای‌تان دور نگه می‌دارد.
- گاهی اوقات از چیزی ضربه می‌خوریم و احساسات ما جریحه‌دار می‌شود یا بعضی مواقع، ناراحتی‌هایی برای ما ایجاد می‌شود که روح‌مان را آزرده می‌کند و همین آزردگی، انگیزۀ فعالیت را از ما می‌گیرد. اگر علت تنبلی شما چنین است به هیچ‌وجه خود را تحت فشار قرار ندهید. برای بهبودی به خود، زمان بدهید و سپس برای درمان تنبلی‌های خود اقدام کنید.
داشتن نظم در زندگی را فراموش نکنید
بی‌نظمی و آشفتگی، انرژی زیادی از شما تلف می‌کند. به‌ویژه از لحاظ بصری، وقتی اطراف شما به‌هم ریخته و نامرتب است، انگیزه و انرژی‌تان اُفت می‌کند. خانۀ نامرتب، ماشین یا میز کار به‌هم ریخته، همه و همه باعث می‌شوند نظم ذهن‌تان برهم بخورد و برای فرار از این درگیری ذهنی به آسان‌ترین راه، یعنی اجتناب ازحل مسئله و تنبلی، روی بیاورید.
اهداف خود را مدیریت کنید
برای خود هدف داشته باشید، اهدافی که قابل دست‌یابی باشند و برای تلاش کردن به شما انگیزه بدهند. برای اینکه سرخورده نشوید، اهدافی در تناسب با استعدادها و مهارت‌های‌تان داشته باشید. تعیین اهداف غیرواقعی و تحمل فشار بیش از حد، باعث خستگی مفرط می‌شود و خستگی مفرط می‌تواند باعث فرسودگی شده و درنتیجه، باعث از بین رفتن علاقه، انگیزه و اشتیاق شود.
اهداف و برنامه‌های خود را مکتوب کنید، حساب کارها را از دست ندهید و سعی کنید میزان پیشرفت خود را بررسی و ملاحظه کنید. در این صورت، ذهن‌تان انسجام خوبی برای پی‌گیری کارها و فعالیت‌ها پیدا می‌کند و به جایی خواهید رسید که تنبلی به‌طور کلی از دایرۀ لغات شما حذف می‌شود.
از خودتان انتظار نداشته باشید که کامل باشید
کمال‌گرایی درحال افزایش است و عوارض روانی دارد. افزایش کمال‌گرایی باعث می‌شود افراد، بیش از حد از خود و دیگران انتقاد کنند. همچنین منجر به افزایش افسردگی و اضطراب می‌شود.
از خودگویی‌های مثبت به‌جای منفی استفاده کنید
خودگویی منفی، می‌تواند تلاش‌های شما را برای انجام کارها در هر جنبه‌ای از زندگی‌تان نابود کند. اینکه به خودتان بگویید فردی تنبل هستید، نوعی خودگویی منفی است. با تمرین خودگویی مثبت، می‌توانید صدای درونی منفی خود را متوقف کنید. به‌جای اینکه بگویید هیچ راهی وجود ندارد که بتوانم این کار را انجام دهم، بگویید، من تمام تلاشم را می‌کنم تا این اتفاق بیفتد.
مغز ما به شکل شگفت‌انگیزی ورودی‌هایش را باور می‌کند. وقتی مدام خود را تنبل، ناتوان و بی‌انگیزه تصور می‌کنید، مغز، این صفات را در خود، نهادینه می‌کند و قدرت تغییر را از شما می‌گیرد. رخوت حاصل از منفی‌نگری موجب تشدید تنبلی می‌شود. زمان حال را دریابید
بیشتر ما در آرزوی آینده یا تأسف بر گذشته، حال را قربانی می‌کنیم درحالی‌که ارزش لحظه‌ها فوق‌العاده بیشتر از آنچه تصور می‌کنید است. برای درمان تنبلی، باز کردن دروازه‌های فکر به سمت افق‌های روشن، ضروری است.
یک برنامۀ عملی، ایجاد کنید
برنامه‌ریزی برای اینکه چگونه کاری را انجام خواهید داد، می‌تواند رسیدن به آن را آسان‌تر کند. درمورد اینکه به چه‌قدر زمان، تلاش و عوامل دیگر برای رسیدن به هدف‌تان و ایجاد یک برنامۀ عملی نیاز دارید، واقع‌بین باشید. داشتن یک برنامۀ خوب، اعتمادبه‌نفس‌تان را زیادتر کرده و کمک می‌کند حتی اگر در طول مسیر به مانعی برخورد کردید، خسته و فرسوده نشوید.
از نقاط قوت خود، استفاده کنید
هنگام تعیین اهداف یا آماده شدن برای انجام یک کار، لحظه‌ای به نقاط قوت خود فکر کنید. سعی کنید آنها را در جنبه‌های مختلف یک کار به‌کار ببرید تا به شما در انجام کارها کمک کند.
موفقیت‌های خود را در طول مسیر، تشخیص دهید
گاهی، یک آفرین گفتن به خود برای انجام یک کار خوب، می‌تواند به شما برای ادامۀ راه، انگیزه بدهد. تمام دستاوردهای خود را در هرکاری که انجام می‌دهید، چه در محل کار و چه در خانه، یادداشت کنید. این، یک راه عالی برای تقویت اعتمادبهنفس و مثبت بودن شما است و شما را برای ادامۀ کار، تحریک می‌کند.
از دیگران کمک بخواهید
بیشتر افراد، دوست ندارند از دیگران کمک بخواهند. علت این مسئله، شاید خجالت و ترس از برخورد منفی دیگران باشد. در هرصورت ترسیدن از درخواست کمک، نگرشی ناسالم است. انسان، موجودی اجتماعی است و بخشی از وجودش در ارتباط با اجتماع، کمک به سایرین و کمک گرفتن از آنها معنا پیدا می‌کند. فرایند اجتماعی‌شدن یعنی توانایی تبدیل کردن من به ما. این فرایند، کمی سخت اما بسیار مهم است. وقتی با دیگران در معاشرت و ارتباط هستیم، حس مسئولیت‌مان بیشتر می‌شود و درمان تنبلی، خیلی ساده‌تر خواهد بود.
خود را با افراد باانگیزه، محاصره کنید
نگرش و انرژی، تمایل به مسری بودن دارند. اگر اطراف شما افراد تنبلی هستند که غالباً شکایت می‌کنند و به‌طور کلی دیدگاه بدبینانه‌ای دارند، غیرممکن است که همان احساسات منفی را نداشته باشید. برعکس، اگر در اطراف خود، افراد سالم، خوش‌بین و با انگیزۀ بالایی داشته باشید، انگیزۀ بیشتری خواهید داشت.
به خود، پاداش دهید
انجام یک کار به خودیِ خود، یک پاداش است اما برخی از افراد، توسط پاداش‌های بیرونی، هدایت می‌شوند. روی آنچه از انجام کاری به دست می‌آورید تمرکز کنید؛ مانند نزدیک شدن به ارتقاء درجه یا پاداش دادن به خودتان برای انجام یک کار خوب.
ورزش کنید
ورزش، راهی مطمئن برای رهایی از تنبلی است، خلق و خوی‌تان را بهبود می‌بخشد و اضطراب، استرس و افسردگی را کاهش می‌دهد. کمبود انرژی، یکی از عوامل تأثیرگذار بر تنبلی است. مراقب سطح انرژی خود باشید.
استرس را مدیریت کنید
استرس می‌تواند به تنبلی، دامن بزند. یافتن راهبردهایی برای مقابله با استرس، می‌تواند به بهبود خلق و خوی شما کمک کند و انرژی و انگیزه برای انجام کارها را به شما بازگرداند.
از عوامل حواس‌پرتی، اجتناب کنید
همۀ ما حواس‌پرتی‌های مورد علاقۀ خود را داریم که وقتی نمی‌خواهیم کاری را انجام دهیم به آنها روی می‌آوریم. عوامل حواس‌پرتی را کمتر در دسترس خود قرار دهید. این می‌تواند به معنای یافتن یک مکان آرام برای انجام کار باشد.
شروع کنید
شروع کردن، سخت‌ترین بخش کار است. غلبه بر لختی و مقاومتی که نسبت به شروع کار جدید در ما نهفته است، اندکی دشوار است. با قدم‌های کوچک، شروع کنید و تأثیر تغییرات جزئی را ببینید.
از زمان، نهایت استفاده را ببرید
سعی کنید، فعالیت‌های خود را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. وقتی‌که کارها بخش بخش باشند، انجام آنها ساده‌تر و شدنی‌تر است و ترس شما از شروع کردن، کمتر می‌شود. گاهی اوقات، علت تنبلی، گیج شدن و شلوغیِ بیش از اندازۀ موجود در کارهاست. برای اجتناب از سردرگمی، لازم است که کارها را کوچک‌تر کنید. تفکیک کارها به شما کمک می‌کند که هرکدام را با آرامش به ثمر برسانید و ضمناً می‌توانید رفت‌وآمدی میان انجام هر کار، داشته باشید. یعنی ضمن انجام کاری به اقدامات لازم برای سایر فعالیت‌ها هم بپردازید و از آن‌جا که مرز میان هر فعالیت، کاملاً مشخص است، سردرگمی به بار نخواهد آمد. کسانی که مدام از کمبود وقت می‌نالند، درست از زمان بهره نمی‌برند.
برنامه‌ریزی کنید
برنامه‌ریزی معقول داشته باشید و به آن پایبند بمانید. تحت هیچ شرایطی قوانینی را که برای انجام کارهای‌تان تنظیم کرده‌اید، برهم نزنید که البته این به معنی ترک استراحت و تفریح نیست.
میان کار و فعالیت، تعادل ایجاد کنید. در هرکاری منظم و سرسخت باشید. وقتی کارتان را به نحو احسن انجام بدهید، استراحت برای‌تان شیرین‌تر خواهد بود. با درمان تنبلی، روحیۀ بهتری پیدا می‌کنید و تفریح و استراحت، معنای خوبی به زندگی‌تان می‌بخشد.
کلام آخر
- برای لذت بردن از پیروزی، قطعاً باید بهای آن را بپردازید. نگذارید ترس از ناملایمات و چالش‌های موجود در مسیر، شما را دلسرد کند و به سمت تنبلی سوق دهد.
- از منطقۀ امن خود خارج شوید، برای خروج از منطقۀ امن، ناگزیر هستید برخی دردها و تلخی‌ها را تجربه کنید.
- شما یک‌شبه قهرمان نمی‌شوید. در مسیر موفقیت، شاید بارها شکست بخورید اما باید برخیزید و بدانید که شکست هم نشانۀ خوبی است. شکست یعنی همچنان در مسیر هستید و در قفس بی‌ارادگی و تنبلی، اسیر نیستید.
- بعد از هر فعالیت و استراحتی سریعاً شروع به از سرگیری قدم‌های بعدی کنید و نگذارید اعتمادبهنفس و همتی که به دست آورده‌اید با تنبلی از دست برود.
- هرگز عقب نکشید. در مسیر رسیدن به هدف، هزارویک مانع روبه‌روی شما خواهد‌بود. به خودتان یادآوری کنید برای رسیدن به هدفی مهم، قدم در این راه دشوار گذاشته‌اید، هدفی که ارزش تحمل سختی‌ها را دارد. تسلیم نشوید، مسیر را بشکافید و به جلو حرکت کنید.
- برای مقابله با تنبلی، تنها خودتان هستید که می‌توانید به خودتان کمک کنید چراکه تنبلی در درون و ذهن شماست و خودتان باید با آن مقابله کنید.
کاملاً منطقی است که بعضی اوقات یا حتی بیشتر اوقات، احساس تنبلی کنید. با این‌‌حال، تنبلی و بی‌انگیزگی، نمی‌تواند شما را از گرفتن نتیجه یا رسیدن به اهداف مورد نظر باز دارد. یک استراتژی یا ترکیبی از استراتژی‌های مناسب خود را پیدا کنید و به آن پایبند باشید.
