تولید دانش بنیان بیکربنات سدیم دارویی ( گرید دیالیز)  و نقش آن در اقتصاد ایران 

تولید پودر بیکربنات سدیم  دارویی جهت تولید دارویی و مصرف برای بیماران دیالیز به عنوان یک تولید دانش محور  و جزو صنایع با فناوری برتر (High-tech) به شمار می آید.  

صنعت تولید بیکربنات سدیم به صورت خط تولید پیوسته (Continuous) در دنیا در ۲ سطح مختلف دسته بندی می‌شود: ۱- صنعت تولید بیکربنات سدیم صنعتی، غذایی و دامی؛ ۲- صنعت تولید بیکربنات سدیم دارویی. 

صنعت بیکربنات همانند صنایع فولاد، سیمان و پتروشمی جزو صنایع کلیدی و پیچیده  به حساب می‌آید و یکی از صنایع مهم در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته است زیرا ۵ صنعت شامل صنایع غذایی، صنعت دامداری، صنایع شیشه، صنعت شوینده‌ها و مواد بهداشتی و صنایع دارویی به این صنعت و فرآورده‌های آن نیازمند می‌باشند.  

اما تولید گرید دارویی آن دارای پیچیدگی‌های خاصی بوده و به همین دلیل دانش فنی و تولید آن در انحصار  تنها  ۴ شرکت اروپایی از کشورهای فرانسه، انگلیس، و آلمان و یک شرکت ژاپنی و یک شرکت آمریکایی است. 

در کشور ایران تنها تولید بیکربنات سدیم دامی و غذایی تا پیش از این وجود داشت و بیکربنات سدیم دارویی به صورت وارداتی از اروپا تامین می‌شد. تقریبا ۱۰% از بیکربنات سدیم وارداتی در صنعت داروسازی به منظور تولید انواع قرص‌های جوشان و همچنین استفاده به عنوان فیلر یا روکش برای انواع قرص‌ها و مسکن‌ها، محلول‌های تزریقی و داروهای خاص و ۹۰% آن در صنعت دیالیز مصرف می‌گردد. لازم به ذکر است بعد از صافی دیالیز، دومین ملزومات مصرفی  دیالیز پودر بیکربنات بوده که بدون آن امکان دیالیز بیمار وجود ندارد.    

شرکت دانش بنیان نوافارمد کیمیا از سال ۱۳۹۳ با ایجاد یک تیم تخصصی از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های برتر کشور و ایجاد یک پایلوت تحقیقاتی موفق به طراحی خط تولید این ماده استراتژیک و همچنین ثبت اختراع در این رابطه گردید و در سال ۱۳۹۸ موفق به راه اندازی خط تولید با ظرفیت ۵۰۰۰ تن در سال و در سال ۱۳۹۹ اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو و تولید گرید دارویی گردید. در سال ۱۴۰۰ شرکت نوافارمد موفق به اخذ گواهینامه GMP IPEC اروپا از کشور آلمان و دستیابی به دانش فنی تولید گرید همودیالیز گردید.  

تولید بیکربنات سدیم دارویی در شرکت نوافارمد از چند جنبه برای کشور حائز اهمیت و استراتژیک است و به دلایل زیر می‌تواند در رشد و شکوفایی اقتصاد دانش بنیان نقش داشته باشد:  

1. کل دانش فنی از فاز طراحی تا فاز اجرا و بهره برداری توسط شرکت نوافارمد بومی‌سازی شده است و هیچگونه وابستگی خارجی وجود ندارد؛ 

1. نیروی انسانی متخصص با دانش تخصصی جهت تولید بیکربنات سدیم دیالیز و دارو در این شرکت مشغول به کار شده، آموزش دیده و رشد کرده است که می‌تواند در جهت توسعۀ بیشتر این صنعت و صنایع مشابه نقش آفرینی کند؛ 

1. مواد اولیه صد در صد داخلی بوده و نیاز به ارز و واردات نیست و یک کالای ۱۰۰% ایرانی است؛ 

1. فرایند تولید ـ مشابه شرکت‌های بزرگ اروپایی ـ به صورت پیوسته و کاملا منطبق بر استانداردهای GMP  اروپا و الزامات فارماکوپۀ دارویی  بوده، ظرفیت تامین کل نیاز کشور را ـ که در حدود ۳۰۰۰ تن در سال است ـ را دارد؛ 

1. امکان تولید مازاد و صادرات به کشورهای منطقه به صورت رقابتی وجود دارد؛ 

1. با توجه به اینکه ۹۰% بیکربنات سدیم دارویی وارداتی برای همودیالیز مصرف می‌شود  و از طرفی هزینه‌های حمل و نقل بالایی برای آن پرداخت می‌گردد، صرفه جویی ارزی قابل توجهی برای صنایع دارویی و دیالیز کشور (حدود ۳ میلیون یورو در سال)، در پی خواهد داشت.  

با توجه به موارد فوق قطعا این صنعت که توسط متخصصان داخلی از ایده تا عمل بومی‌سازی شده و به بهره برداری رسیده است، می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد دانش بنیان کشور عزیزمان داشته باشد و مستحق توجه و حمایت بیشتر مسؤولان کشور است.