اضافه‌وزن و چاقی به‌صورت انباشته شدن غیرطبیعی یا بیش از حد چربی که با مخاطرات سلامتی، همراه است تعریف و با محاسبۀ نمایۀ توده بدنی (BMI) مشخص می‌شود (وزن، تقسیم بر مجذور قد). افراد چاق یا دارای اضافه‌وزن که مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیه هستند، ممکن است نسبت به افرادی که وزن آنها در محدودۀ طبیعی قرار دارد، پیشرفت سریع‌تری را در نارسایی کلیه، تجربه کنند و به احتمال بیشتری برای ادامۀ بقاء به دیالیز یا پیوند کلیه، نیاز پیدا کنند. همچنین چاقی و اضافه‌وزن، روند درمان را پیچیده‌تر کرده، خطر ابتلا به مخاطرات سلامتی را در فرد، افزایش می‌دهد.
چاقی، خطر ابتلا به دیابت و پرفشاری خون را که دو علت اصلی نارسایی مزمن کلیه محسوب می‌شوند، افزایش می‌دهد. علاوه بر این، در افراد چاق برای رفع نیازهای متابولیکِ افزایش یافته به سبب اضافه وزن، هیپرفیلتراسیون جبرانی رخ می‌دهد؛ یعنی به کلیه‌ها فشار بیشتری وارد می‌شود. شایان ذکر است که فیلتراسیون گلومرولی، حجمی از مایع است که کلیه می‌تواند در یک بازۀ زمانی مشخص، فیلتر کند و برای ارزیابی عملکرد دفعی کلیه، استفاده می‌شود. افزایش متعاقب فشار داخل گلومرولی به کلیه‌ها آسیب رسانده و خطر ابتلا به نارسایی کلیه را در بلند مدت، افزایش می‌دهد. مطالعات اخیر، ثابت کرده‌اند که تنها میزان چاقی نیست که اهمیت دارد بلکه مهم‌تر از آن، چاقی انباشته شده در ناحیۀ شکم است که احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف ازجمله بیماری کلیوی نه تنها پیشگیری از اضافه وزن و چاقی، بلکه حفظ تناسب اندام و عدم وجود چاقی موضعی نیز توصیه می‌شود. نکتۀ بسیار مهم در رژیم‌های کاهش وزن در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، توجه به سرعت کاهش وزن است. کاهش وزن سریع، ناشی از جراحی‌های لاغری و یا رژیم‌های غیراصولی، می‌تواند آسیب به کلیه را تشدید کند، چراکه مواد زائدی که از سلول‌ها و بافت‌های تجزیه شده، طی کاهش وزن به داخل خون، رها می‌شوند، باید از طریق کلیه‌ها فیلتر و دفع شوند و لذا بار عملکردی کلیه را افزایش می‌دهند. در این شرایط، افزایش کراتینین، فسفر و پتاسیم خون، اجتناب‌‌ناپذیر است و حتی دفع پروتئین در بیمارانی که پروتئینوری (دفع پروتئین در ادرار) دارند نیز تشدید می‌شود. درحالی که در کاهش وزن اصولی (بین ۴-۲ کیلوگرم در ماه) تجزیۀ بافت‌ها آهسته‌تر بوده و کلیه‌ها فرصت کافی برای دفع مواد زائد را دارند.
از طرف دیگر، لاغری و سوء تغذیه نیز با افزایش خطر مرگ‌ومیر در بیماران به‌ویژه در دوران دیالیز، همراه است. دریافت مواد مغذی در بیماران کلیوی، اغلب ناکافی است که از علل آن می‌توان به رعایت رژیم غذایی کلیوی بسیار سخت‌گیرانه، محدودیت‌های غیرضروری تغذیه‌ای، افزایش کاتابولیسم و بی‌اشتهایی اشاره کرد. در این بیماران، کاهش آلبومین ِسرم، کاهش تودۀ عضلانی و کاهش چربی زیر پوستی، مشهود است. محدودیت‌های غذایی در رژیم غذایی بیماران کلیوی، متفاوت و نیازمند تنظیم دقیق است چراکه از یک سو این بیماران قادر به دریافت آزادانۀ مواد غذایی نیستند و از سوی دیگر، رژیم غذایی باید به گونه‌ای تنظیم شود که تمام نیازهای آنها را تأمین کند. همچنین هر مرحله از نارسایی کلیه، پیش از دیالیز، حین دیالیز و یا پیوند کلیه، رژیم غذایی مختص خود را دارد. لذا، تنظیم یک برنامۀ غذایی مناسب برای پیشگیری از سوء تغذیه در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، ضروری است.
با توجه به مخاطرات سلامتیِ اضافه‌وزن و کمبود وزن، حفظ وزن در محدودۀ مناسب در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، بسیار حائز اهمیت بوده و ارتباط مستقیمی با سلامت کلیه‌ها و بهبود عملکرد آنها دارد. به منظور دستیابی به وزن مناسب و کاهش آسیب کلیه و تأمین نیازهای بدن، توصیه می‌شود از رژیم غذایی تنظیم شده توسط رژیم درمانگر، پیروی شود.
