روز ۱۴ مارس، روز جهانی کلیه، نامگذاری شده و مفهوم شعار امسال، سلامت کلیه و دسترسی مساوی به مراقبتها و دارودرمانیِ بهینه برای همه است.
در جهان، ۸۵۰ میلیون نفر، مبتلا به بیماری مزمن کلیه هستند و در سال ۲۰۱۹، ۱/۳ میلیون مرگ در جهان به این علت گزارش شده است. درحال حاضر، نارسایی کلیوی، هشتمین علت مرگومیر در جهان است که اگر اقدامی برای جلوگیری از پیشرفت آن صورت نگیرد تا سال ۲۰۴۰ پنجمین علت مرگومیر خواهد بود.
لازم است درمانهای جدیدی که توانستهاند سیر نارسایی کلیه را کُند کرده یا از بروز آن پیشگیری کنند در همۀ جهان در دسترس همه باشند اما کمبود متخصصان، کاهش آگاهی در بعضی نقاط و نداشتن استراتژی درمانی و بودجه، عواملی بودهاند که در بسیاری از کشورها حتی در کشورهای توسعه یافته نیز به عدم تساوی در دریافت درمان، منجر شدهاند.
پس باید بر این موانع، چیره شد، ضمن اینکه لازم است به تفاوت شرایط بین نواحی مختلف نیز آگاهی پیدا کرد. مشکلاتی نظیر تشخیص دیرهنگام، فقدان پوشش بیمهای، کمبود آموزشهای ویژۀ پرسنل درمانی و بالا بودن قیمت دارو و درمان ازجملۀ این شرایط هستند.
پس ضرورت دارد که سیاستهای بهداشتی بر اساس معضلات هر ناحیه، تنظیم و هدفدار شوند. دانش و امکانات را باید در همۀ ابعاد مربوط به نیروی درمانی ناحیۀ مورد بحث، توزیع کرد. از طرفی باید بر انجام و تجویز مراقبتهای بهداشتی، نظارت شود و از همه مهمتر، پرسنل درمانی را در همۀ نواحی مورد نظر به نحو مطلوب تقویت کرد و آموزش داد و جلوی از دست دادن آنها را گرفت. بیماران نیز نیاز به آموزش و تقویت دارند و باید با برنامهریزیهای فراگیر از آنان حمایت کرده و در جهت نیرو رسانی و آگاهی بخشی به آنان، قدم برداشت.
بیماران باید نسبت به حقوق خود و امکانات رایگان احتمالی و پوششهای بیمهای که برایشان وجود دارد اما از آن بی اطلاع هستند، آگاهی یابند. آنها نیاز دارند به محلهای استقرار تشخیص و درمان بیماریهای کلیوی، دسترسی داشته و نسبت به آنها شناخت پیدا کنند، همانطور که درمورد فشار خون و دیابت به همۀ آحاد اجتماع، آگاهی و آموزش داده میشود.
بدون این اقدامات، ایجاد تساوی و برقراری عدالت در دریافت خدمات، امکانپذیر نخواهد بود.
شعار امسال از این جهت، مهم قلمداد میشود که نشاندهندۀ مفهوم جدیدِ رایج در این سالها برای ارائۀ خدمات اجتماعی ازجمله بهداشت است.
در این شعار، مفهوم مساوات در تشخیص و درمان برای همۀ نژادها و قومیتها در هر سن و جنس و گرایش عقیدتی، نهفته است. چند سالی است که کاربرد مفاهیمی چون شمول (Inclusion) و مساوات (equitable) در حیطۀ خدمات و حقوق اجتماعی در جهان، معمول شده است. بر این اساس، همۀ آحاد جامعه باید از دسترسی و دریافت همۀ خدمات، مانند آموزش، بهداشت و امنیت، برخوردار باشند. در کشورهای قائل به چنین مساواتی، معلولیت، اقلیت نژادی، سن بالا یا پایین و غیره، نمیتواند فرد را از کلاس درس یا ویزیت شدن توسط پزشک و دیگر خدمات اجتماعی از این دست، محروم کند. در چنین اجتماعی هر فعالیت جمعی، با شمولیت کامل، انجام میشود و پدیدۀ حذف، درحال منسوخ شدن است. بنابراین، رسیدگی به بیماران مزمن کلیوی و انجام درمان دیالیز و پیوند هم باید برای همۀ مهاجرین اعم از مهاجرین آفریقایی، خاورمیانه، شرق آسیا و… مانند ارائۀ این خدمات به اتباع ملی هر کشور، انجام شود. اگر این مسئله، نیاز به راه انداختن کمپین تبلیغاتی داشته، این به معنی آن است که بسیاری از افراد مهاجر یا اقلیت و غیره از برخی خدمات محروم بودهاند و سازمان جهانی کلیه درحال مبارزه با این مسئله است.
در کشور ما اوضاع، تقریباً مشخص است. خوشبختانه ما از این نوع تبعیضها نداریم و مهاجرین در کشور ما مانند اتباع ایرانی، دریافتکنندۀ خدمات هستند اما ممکن است آگاهی درمورد برخی از علل زمینهای، پایین باشد و مردم به حقوق خود آشنا نبوده و از وجود امکانات رایگان معاینه در مراکز دولتی، بیاطلاع باشند. اما خوشبختانه تعداد بخشهای دیالیز در اقصی نقاط کشور، کافی و مناسب است و عمل پیوند نیز همچنان با وجود مشکلات موجود، انجام میشود.
هم اکنون در کشور ۶۷۰ بخش دیالیز فعال و ۱۰ هزار تخت دیالیز داریم. البته در برخی از استانها نسبت تعداد تخت به تعداد بیمار، پایینتر است و در برخی نقاط کشور نیز بخشهای دیالیز، نتوانستهاند شیفتهای خود را تکمیل کنند اما این، محرز است که اگر سیاستگذاری توزیع درمان در کشور، کاملتر شود، برقراری عدالت در اجرای بهداشت کلیه نیز بهبود خواهد یافت