در خبرها آمده بود که «پویش ملی سلامت برای غربالگری و کنترل فشار خون و دیابت افراد ۱۸ سال به بالا» از تاریخ ۲۰ آبان تا ۱۵ دی‌ماه امسال، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و معاونت‌های بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، برگزار می‌شود. در سال‌های قبل نیز شاهد آن بودیم که گهگاه این غربالگری در روزهایی از سال در اماکن عمومی مثل میادین شهرها یا ایستگاه‌های مترو انجام می‌شود.
غربالگری (اسکرینینگ) برای کشف بیمارانی که از بیماری خود اطلاع ندارند، بسیار حائز اهمیت است. بسیاری از بیماری‌های مزمن، علامت واضحی ندارند ولی اگر در مراحل اولیه، تشخیص داده شوند، قابل کنترل هستند و عوارض شدید آنها گریبان‌گیر بیمار نخواهد شد.
دیابت (بیماری قند) و پُرفشاری خون (فشار خون بالاتر از حد طبیعی) دو بیماری مزمن با شیوع بالا هستند که اتفاقاً هر دو بیماری از عوامل اصلی ایجاد «بیماری مزمن کلیوی» محسوب می‌شوند. بیماری مزمن کلیوی در مراحل ابتدایی، هیچ علامت خاصی ندارد اما در مرحلۀ نهایی، فردِ بیمار، مجبور به انجام دیالیز یا پیوند کلیه می‌شود.
علت نارسایی کلیه در سه چهارم بیمارانی که تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز هستند، دیابت و یا پُرفشاری خون است.
با این حال به نظر می‌رسد که انجام غربالگری پیوسته در کشور، مورد توجه واقع نشده است. پُرواضح است که پویش‌های ضربتی و مقطعی، پوشش همگانی و کافی را برای تشخیص بیماران ناشناخته، ایجاد نخواهد کرد و کماکان بسیاری از بیماران، ناشناخته می‌مانند.
یک برنامۀ غربالگری موفق برای چنین بیماری‌هایی باید دو ویژگی داشته باشد؛ پیوسته و فراگیر.
پیوسته بودن برنامۀ غربالگری به این معنی است که در تمام طول سال، برقرار باشد. بالا بردن دانش جامعه در خصوص خطرات این بیماری و تشویق مردم برای انجام معاینات سالانه (چکاپ)، جزئی از این پازل است. هر بیماری که به هر دلیلی به پزشک مراجعه می‌کند یا هر آزمون آزمایشگاهی که از افراد گرفته می‌شود، در هر زمانی در طول سال، یک مورد غربالگری است. همچنین بیمه‌های سلامت با ارائۀ مشوق‌هایی (مانند تخفیف در حق بیمه) باید کاری کنند که هر فرد، حداقل یک بار در سال، معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای را انجام دهد. به این ترتیب، غربالگری می‌تواند منجر به کشف درصد بالایی از بیماران ناشناخته شود.
واضح است که کشف بیماران ناشناخته، گام اول در مسیر جلوگیری از پیشروی بیماری است و درمان مناسب و پی‌گیری وضعیت بیمار، گام‌های بعدی این راه هستند که صحبت درمورد آنها، مقال دیگری می‌طلبد.
