اکثر آدم‌ها وقتی به دیالیز فکر می‌کنند، گمان می‌کنند که به یک دستگاه، وابسته هستند و این برای اکثر افراد تحت درمان با انواع دیالیز، صادق است. اما دیالیز صفاقی نیازی به استفاده از دستگاه ندارد و در عوض از بخشی از بدن به عنوان یک صافیِ پاک‌کنندۀ خون، استفاده می‌کند.
پردۀ صفاق، غشایی است که حفرۀ شکمی شما را می‌پوشاند و مانند کیسه‌ای است که اندام‌های داخلی شما را نگه می‌دارد. برای انجام دیالیز صفاقی، این کیسه با مایع مخصوصی به‌نام محلول دیالیز، پُر می‌شود. مواد زائد و مایع اضافیِ موجود در خون به آرامی وارد محلول دیالیز می‌شوند.
پس از قرارگرفتن محلول صفاقی در شکم، مواد زائد و مایعات اضافی، پس از چند ساعت در محلول دیالیز صفاقی، تجمع می‌کنند. سپس محلول دیالیز قبلی، تخلیه شده و محلول تمیز و تازه، جایگزین آن می‌شود.
اما یک دقیقه صبر کنید!
چگونه محلول دیالیز، وارد حفرۀ صفاق شده و از آن خارج می‌شود؟
یک جراحی جزئی در شکم برای قرار دادن یک لولۀ پلاستیکی نرم و انعطاف‌پذیر به‌نام کاتِتِر، انجام می‌شود. اکثر کاتترهای دیالیز صفاقی در قسمت تحتانی شکم، قرار می‌گیرند. محلول دیالیز از طریق کاتتر، وارد حفرۀ صفاق می‌شود. کاتتر، همیشه در بدن می‌ماند و چند سانتیمتر آن، آویزان است. البته این قسمت، زمانی که کاتتر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، پوشانده می‌شود. تخلیۀ محلول دیالیزِ حاوی سموم و مایعات اضافی و قرار دادن محلول دیالیز تمیز را تعویض می‌گویند. بیماران، آموزش می‌بینند تا خودشان در منزل، محل کار یا هنگام مسافرت، تعویض‌ها را انجام دهند. انجام تعویض‌های دیالیز صفاقی، بدون درد است.
دیالیز صفاقیِ مداوم سرپایی
هنگامی که فرد، هر چند ساعت یک‌بار، تعویض محلول را به‌طور دستی، انجام می‌دهد به آن دیالیز صفاقی مداوم سرپایی می‌گویند. اکثر افراد در این شکل از دیالیز صفاقی تا پنج تعویض در روز، انجام می‌دهند که هر کدام، حدود ۳۰ دقیقه، طول می‌کشد. برای جلوگیری از عفونت‌های دردناکی که پریتونیت نامیده می‌شوند، تعویض باید بسیار با دقت، انجام شود. از آن‌جایی که دیالیز صفاقی به‌طور دائم انجام می‌شود، نیاز به اعمال میزان کمی محدودیت برای مقدار غذا و مایعات، وجود دارد. همچنین، از آن‌جایی که بیماران به دلیل انعطاف‌پذیری این نوع از درمان، خودشان فرایند درمان را انجام می‌دهند، کارکردن یا رفتن به مسافرت، راحت‌تر است.
دیالیز صفاقیِ مداوم دوره‌ای
برای برخی از افراد که تحت درمانِ دیالیز صفاقی هستند و نیاز به پاکیزه شدن بیشتر خون دارند و همچنین در افرادی که نمی‌توانند در محل کار، تعویض انجام دهند (چراکه ممکن است محیط کارشان کثیف یا حاوی گرد و غبار باشد)، خوشبختانه، دیالیز صفاقی مداوم دوره‌ای، روش مناسبی است.
در این روش از دستگاهی به نام سایکلِر برای انجام تعویض‌های متعدد در شب یعنی هنگام خوابِ بیمار، استفاده می‌شود. گاهی اوقات، دیالیز صفاقی مداوم دوره‌ای را دیالیز خودکار نیز می‌نامند. برخی از افراد که با این روش، دیالیز می‌شوند در طی روز، تعویض محلول خود را انجام نمی‌دهند اما برخی بیماران، علاوه بر انجام تعویض‌ها در شب، یک یا چند تعویض در طول روز، انجام می‌دهند تا احساس بهتری داشته باشند و به اندازۀ کافی، مایعات اضافی را از بدن خارج کنند.
