بیوپسی کلیه

بیوپسی (نمونه برداری) کلیه، آزمایشی است که در آن یک یا چند قطعۀ ریز (نمونه) از بافت کلیۀ شما برداشته و سپس با میکروسکوپ مخصوص مشاهده می‌شود. میکروسکوپ‌ها امکان دیدن نمونه‌ها را با جزئیات بیشتر فراهم می‌کنند.

انواع روش‌های بیوپسی

نمونۀ بیوپسی را می‌توان به یکی از دو روش زیر انجام داد:

1. بیوپسی از راه پوست

سر یک سوزن روی پوستی که کلیه، زیر آن قرار دارد گذاشته می‌شود و معمولاً با کمک اولتراسوند به مکان مناسب در کلیه، هدایت می‌شود.

2. بیوپسی باز

نمونۀ کلیه به‌طور مستقیم از بافت کلیه در حین جراحی گرفته می‌شود. سپس نمونۀ کلیه به آزمایشگاه آسیب شناسی فرستاده می‌شود تا علائم بیماری را بررسی کنند.

هدف

برخی از مشکلات کلیوی را می‌توان به‌جای بیوپسی با آزمایش خون و ادرار، سونوگرافی (تصویر ارائه‌ شده از طریق سونوگرافی) یا اشعۀ ایکس و معاینۀ فیزیکی پیدا کرد. اما در برخی از بیماران مبتلا به انواع خاصی از بیماری‌های کلیوی و کسانی که پیوند کلیه دارند و کلیه‌های آنها به خوبی کار نمی‌کنند، تشخیص صحیح، تنها با بیوپسی کلیه، امکان‌پذیر است.

برخی از دلایلی که ممکن است باعث شوند پزشک شما بخواهد بیوپسی کلیه، انجام دهید عبارتند از:

• وجود خون در ادرار (هماچوری) یا وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوری)؛
• نتایج غیرطبیعی آزمایش خون؛
• بیماری حاد یا مزمن کلیوی (CKD) بدون علت مشخص؛
• سندرم نفروتیک و بیماری گلومرولی (زمانی اتفاق می‌افتد که بخش‌های فیلترکنندۀ کلیه، آسیب می‌بینند)؛
• نیاز به بررسی اینکه آیا کلیه‌ها به‌خوبی به درمان پاسخ می‌دهند یا خیر؛
• نیاز به بررسی اینکه که آیا کلیه‌ها به‌طور دائم آسیب دیده‌اند؛
• دریافتن علت اینکه چرا کلیۀ پیوندی به خوبی کار نمی‌کند؛
• نیاز به بررسی اینکه آیا تومور کلیه، سرطانی است یا خیر؛
• نیاز به بررسی سایر شرایط غیرعادی یا خاص برای دریافتن اینکه آیا دارویی به کلیه‌های شما آسیب می‌رساند یا خیر.

خطرات

خطرات ناشی از بیوپسی کلیه، بسیار ناچیز است اما اگر نگرانی دارید، باید آن را با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود در میان بگذارید. مانند سایر روش‌های پزشکی و جراحی، حتی اگر تمام اقدامات پیشگیری کننده به دقت انجام پذیرد، باز هم ممکن است در بیوپسی کلیه، عوارض خاصی رخ دهد.

درصورت بروز خونریزی جدی، ممکن است نیاز به انتقال خون باشد. در حین عمل جراحی، به ندرت، ممکن است نیازی به تعمیر رگ خونی آسیب دیده باشد. بروز عفونت،‌ شایع نیست اما در صورت بروز، می‌توان با آنتی بیوتیک‌ها آن را درمان کرد.

قبل از عمل

برای اکثر نمونه‌برداری‌های کلیه به بیماران توصیه می‌شود به مدت دو هفته از داروهای مسکن بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن یا سایر داروهایی که ممکن است باعث رقیق شدن خون شوند، استفاده نکنند. این داروها می‌توانند نحوۀ لخته شدن خون را تغییر داده، خطر خونریزی بعد از بیوپسی را افزایش دهند. به همین دلیل، احتمالاً به شما دستور داده می‌شود که مصرف برخی مکمل‌ها مانند روغن ماهی را نیز متوقف کنید.

نمونه‌های خون و ادرار، معمولاً قبل از بیوپسی کلیه گرفته می‌شوند تا مطمئن شوید که عفونت یا بیماری دیگری ندارید. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که داروهای مصرفی دیگری را قبل از بیوپسی تغییر دهید. ممکن است به شما گفته شود که نباید هشت ساعت قبل از عمل، چیزی بخورید یا بنوشید.

در طول فرایند

بیوپسی کلیه، معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود. پس از اتمام عمل، ممکن است برای جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی، یک شب بستری شدن، لازم باشد. در حین فرایند عمل بیوپسی، ممکن است فقط با یک آرام‌بخش خفیف در حالت بیداری باشید یا تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرید. شما با یک بالش زیر قفسۀ سینه خود، روی شکم دراز کشیده‌ ولی اگر بیوپسی، روی کلیۀ پیوندی، انجام شود به پشت دراز می‌کشید.

بیوپسی از راه پوست (سوزن): جای قرار گرفتن کلیه با استفاده از سونوگرافی، تصاویر اشعۀ ایکس یا هر دو، یافت می‌شود. گاهی اوقات، ممکن است تزریق رنگ مخصوص به رگ‌های شما برای کمک به پزشک در پیدا کردن کلیه و رگ‌های خونی مهم، مورد نیاز باشد. هنگامی که محل بیوپسی پیدا شد، پوست شما تمیز می‌شود تا سوزن بیوپسی وارد شود.

شما یک بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن ناحیه‌ای که سوزن بیوپسی وارد آن می‌شود، دریافت خواهید کرد. از شما خواسته می‌شود که یک نفس عمیق بکشید و آن را درحالی که پزشک، سوزن را داخل پوست شما قرار می‌دهد نگه دارید. هنگامی که سوزن از طریق پوست به کلیه فشار می‌آورد، ممکن است احساس فشار کنید. مهم است که بی‌حرکت بمانید و نفس خود را نگه دارید (حدود ۴۵ ثانیه یا کمتر).

گاهی اوقات، دو سوزن برای برداشت کافی از نمونۀ کلیه برای تشخیص، مورد نیاز است. هنگامی که اندازۀ کافی از نمونه گرفته شد، سوزن‌ها خارج می‌شوند و یک بانداژ بر روی محل سوراخ سوزن، قرار می‌گیرد. کل فرایند از ابتدا تا انتها، معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد.

بیوپسی کلیۀ باز: برخی از بیماران، نباید بیوپسی پوستی انجام دهند زیرا ممکن است سابقۀ مشکلات خونریزی داشته باشند. برای این بیماران، امکان انجام یک عمل جراحیِ باز، وجود دارد تا جراح بتواند کلیه را ببیند و نمونۀ خوبی برای آزمایش بگیرد.

بعد از عمل

ممکن است لازم باشد ۱۲ تا ۲۴ ساعت، پس از بیوپسی در رختخواب استراحت کنید. ماندن در رختخواب به بهبود جایی که نمونۀ کلیه، گرفته شده است کمک می‌کند و احتمال خونریزی را کاهش می‌دهد.

فشار خون و نبض شما اغلب برای بررسی علائم خونریزی در داخل بدن یا سایر مشکلات، بررسی شده و آزمایش خون نیز انجام می‌شود. شما می‌توانید بعد از بیوپسی، بخورید و بنوشید و اگر آزمایش خون، فشارخون و نبض شما پایدار باشد، باید روز بعد، اجازۀ خروج از بیمارستان را داشته باشید.

پزشک شما درمورد فعالیت بدنی و مواردی که باید پس از رفتن از بیمارستان به خانه، مراقب آنها باشید با شما صحبت خواهد کرد. باید به مدت دو هفته پس از بیوپسی از بلند کردن اجسام سنگین، ورزش شدید ازجمله ورزش‌های تماسی و مقاربت جنسی، اجتناب شود.

اگر یک بیوپسی باز داشته‌اید، مؤکداً از پزشک خود برای دریافت هر دستورالعمل خاصی که باید پس از جراحی دنبال کنید، سوال بپرسید.

خلاصه

پس از انجام بیوپسی، نمونۀ گرفته شده از کلیه برای پزشکان آموزش‌دیدۀ خاص (پاتولوژیست‌ها) ارسال می‌شود. این پزشکان، نمونه را مشاهده و بررسی کرده و گزارشی درمورد یافته‌ها می‌نویسند. اغلب، سه تا پنج روز، طول می‌کشد تا نتایج بیوپسی به‌طور کامل دریافت شود. در برخی موارد، ممکن است در عرض ۲۴ ساعت یا کمتر نیز گزارشی کوتاه یا کامل داشته باشید.