مصاحبه با دکتر نوذر مرتضوی، مدیرعامل شرکت«مدی‌تک‌سیس»
با عرض سلام و سپاسگزاری از اینکه وقت شریف‌تان را در اختیار ماهنامۀ دیالیز قرار دادید، لطفاً خودتان را اجمالاً معرفی بفرمایید.
با سلام، اینجانب نوذر مرتضوی هستم، مدیرعامل شرکت «مدی‌تک‌سیس» و عضو هیأت مدیرۀ کنسرسیوم دیالیز ایران. کنسرسیوم دیالیز ایران، مشتمل بر ده شرکت است که اغلب این شرکت‌ها تولیدکننده هستند و در زمینۀ تولید تجهیزات سرمایه‌ای و همچنین تجهیزات مصرفی دیالیز، فعالیت دارند و از سال ۱۳۸۰ توانسته‌اند بسیاری از محصولات مورد نیاز این حوزه را در کشور، تولید کرده و کشور را از این لحاظ به خودکفایی برسانند.
همان‌طور که توضیح دادم، محصولات مهم دیالیز به دو دستۀ عمده تقسیم می‌شوند. یک دسته، تجهیزات ثابت و سرمایه‌ای هستند، شامل ماشین دیالیز، تخت دیالیز، ماشین RO و نیز تجهیزات جانبی این دستگاه‌ها و دستۀ دوم، ملزومات یکبارمصرف در این زمینه که پنج نوع‌اند و این پنج مورد که در هر جلسۀ دیالیز کاربرد دارند، شامل صافی دیالیز، سِت لوله‌ها، سوزن فیستولا، پودرهای بیکربنات (به شکل کارتریج و کیسه) و محلول کنسانترۀ اسیدی هستند.
از نگاه شما و به‌صورت کلی، وضعیت تجهیزات پزشکی درحال حاضر در کشور چگونه است؟
ما فعالیت خود را در این زمینه از سال ۱۳۸۰ شروع کردیم. لازم به ذکر است که تولید تجهیزات پزشکی در ایران از حدود سال ۱۳۷۰، شروع شده بود البته یکی، دو کارخانه، پیش از سال۷۰ به تولید تجهیزات پزشکی پرداخته بودند ولی اغلب کارخانه‌های تولیدی در این زمینه از سال ۱۳۷۰ به بعد، شروع به کار کردند. ابتدا محصولات ساده‌ای تولید می‌شد و آن محصولات، دارای استانداردهای ابتدایی بودند ولی خیلی سریع، تنوع محصولات، رشد پیدا کرد. از طرفی، استانداردها هم ارتقاء پیدا کرد. همین امر باعث شد که کیفیت کالاها علاوه بر کمیّت، افزایش پیدا کند و تنوع کالاها نیز به سرعت، نزج گرفت به طوری که هم‌اکنون، بسیاری از کالاها که کلاس خطر بالایی دارند یا دارای پیچیدگی هستند، مثل دستگاه ونتیلاتور، دستگاه سی‌تی‌اسکن و ماشین دیالیز در داخل کشور، تولید می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت که تجهیزات پزشکی در ایران، صنعتی است که تا امروز به بلوغ زیادی رسیده است. درحال حاضر، بیش از هزار شرکت تولیدکننده داریم که بسیاری از این شرکت‌ها، دانش‌بنیان هستند و بالغ بر سیصد، چهارصد شرکت داریم که محصولات دانش‌بنیان، تولید می‌کنند. این شرکت‌ها حتی توانسته‌اند محصولات‌شان را به کشورهای پیشرفته هم صادر کنند و این به آن دلیل است که به نظر می‌رسد، دانش تولید تجهیزات پزشکی در کشور نهادینه و بومی‌سازی شده و به‌صورت پیشرو درحال ارتقاء است. آمارهای دولتی که ما نیز شاهد آن بوده‌ایم، نشان‌دهندۀ بیش از یک‌و‌نیم میلیارد دلار ارزبَری و حجم ارزی است که به تأمین مواد اولیه به شرکت‌های مذکور تخصیص داده می‌شود. بنابراین، این حجم از گردش کار، بسیار بزرگ است و می‌توان گفت که صنعت تجهیزات پزشکی هم از صنایع مهم و ارزشمند در کنار دیگر صنایع کشور محسوب می‌شود.
آقای دکتر، از نظر شما، وضعیت کیفی تولیدات تجهیزات پزشکی در کشور به چه صورت است؟
خوشبختانه با کارهایی که انجام شده، درحال حاضر، اخذ استانداردها و نشان‌های بین‌المللی معروف برای محصولات تولید داخل، نهادینه شده و بسیاری از محصولات تولید داخل، دارای نشان CE هستند و همۀ محصولات نیازمند پروانه نیز باید نشان «ایزو» را داشته باشند. اصولاً در تجهیزات پزشکی، کلاس خطرهای مختلفی وجود دارد. به این ترتیب، بسته به ریسکی که یک محصول برای بیمار ایجاد می‌کند، محصولات تولیدی در کلاس‌های مختلفی قرار می‌گیرند و برای هرکدام استانداردها و الزامات متفاوتی وجود خواهد داشت. (مثلاً یک کاتتر قلبی، که در داخل بدن بیمار نصب می‌شود، ریسک و کلاس خطر خیلی بالاتری نسبت به اورتز اورتوپدی که در خارج از بدن، نصب و استفاده می‌شود، دارد.)
خوشبختانه، محصولات ایرانی، توانسته‌اند این الزامات را برآورده کنند و ما هرروز، شاهد این هستیم که محصول پیچیدۀ جدیدی معرفی می‌شود. در مجموعۀ ما هم بسیاری از محصولات های‌تِک(پیشرفته) درحال تولید شدن هستند که بسیاری از آنها نیز دانش‌بنیان‌اند. اغلب کارهایی که در مجموعۀ ما انجام شده است به این شکل بوده که دانش آن از نقطۀ صفر در داخل مجموعه و به‌صورت درون‌زا ایجاد شده، گسترش پیدا کرده و به مرحلۀ تولید انبوه و تجاری‌سازی رسیده درحالی که همۀ این کارها توسط متخصصان داخلی انجام گرفته است.
پشتوانۀ صنعت تجهیزات پزشکی در ایران و در مجموعۀ ما، نیروی انسانی ماهر و دانشی است که به‌ویژه در نسل جوان کشور می‌بینیم و این دو منبع ارزشمند درحقیقت، پیشران اقتصاد هستند.
طبق گفته‌های کلی شما و به عنوان سوال جزئی‌تر، شما وضعیت کیفی محصولات ویژۀ دیالیز در کشور را چه‌طور ارزیابی می‌فرمایید؟
خوشبختانه درحال حاضر در کشور، بیش از ده شرکت در زمینۀ تولید محصولات و ملزومات دیالیز، فعالیت می‌کنند. این به آن معنا است که ما برای محصولات مصرفی دیالیز به هیچ وجه نیازمند محصولات و تولیدات خارجی نیستیم و محصولات مذکور، همه در داخل کشور، تولید می‌شوند. در زمینۀ تجهیزات ثابت بخش‌های دیالیز هم بیش از شش شرکت، فعالیت دارند که دو شرکت از این شش شرکت، صرفاً ماشین دیالیز، تولید می‌کنند و کشور ما از این لحاظ هم به خودکفایی رسیده است و می‌تواند در شرایط بحرانی، نیازمندی‌ها را به‌طور کامل، تأمین کند. ضمن اینکه این شرکت‌ها ازجمله مجموعۀ ما و مجموعه‌های همکار با وجود فشارهای بین‌المللی و تحریم‌های شدید، کار را متوقف نکرده‌اند و هر چند وقت یک‌بار می‌بینیم که یک محصول جدید و پیشرفته به سبد محصولات دیالیز، اضافه می‌شود. به این ترتیب، می‌شود گفت که در این زمینه، تکنولوژی بسیار خوبی، در کشور ما نهادینه شده و ما از نظر کیفیت تولیدات مرتبط با دیالیز، فاصلۀ زیادی با تکنولوژی روز دنیا نداریم.
درمورد محصولات مصرفی هم تولیدات داخلی، نه صد درصد اما تقریباً با درصد بالا، در ردیف محصولاتی هستند که درحال حاضر در اروپا تولید و برای بیماران، استفاده می‌شوند. ماعلی‌رغم همۀ فشارهای بین‌المللی، همواره تلاش می‌کنیم مصرفی‌هایی تولید کنیم که دقیقاً در حد محصولات جهانی باشند.
اختلاف ایران در بحث کیفیت تولید تجهیزات دیالیز در منطقه و همین‌طور در کشورهای خارج از منطقه از نظر شما چه‌قدر است؟
کشور ما به لحاظ تولیدات در منطقه، نظیر ندارد. هیچ‌کدام از کشورها در خاورمیانه و CIS به این شکل، تولید محصولات مختص دیالیز ازجمله ماشین دیالیز و ملزومات مصرفی را ندارند. اگرچه کشورهای مذکور بسیار علاقه‌مند هستند که این تکنولوژی را از ایران خریداری کنند. در همین راستا، ما جلساتی با نمایندگان کشورهای منطقه داشته‌ایم که به ما و یا به شرکت‌های نظیر ما مراجعه کنند تا خط تولیدهایی برای آنها در کشورهای‌شان راه‌اندازی کنیم. ما این کار را درمورد یکی از کشورهای همسایه، انجام داده‌ایم و درواقع دانش فنی را از ایران به آن کشور، صادر کردیم و خط تولیدی را برای آنها راه‌اندازی کردیم که الان درحال تولید است.
درمنطقه ،تنها کشور دیگری که تولیدات گستردۀ تجهیزات پزشکی دارد، کشور پاکستان است و اما در آسیا و مناطق فرادست آن،کشور چین و ژاپن (کشور ژاپن از سال‌ها پیش در صنایع مربوط به دیالیز، فعالیت داشته است.) حضور دارند و هند نیز با وارد کردن تکنولوژی از ژاپن، کارخانه‌هایی را در زمینۀ تولید تجهیزات پزشکی و دیالیز، تأسیس کرده است. اگر از چین و ژاپن که جزو قدرتمندان صنعت دیالیز هستند بگذریم، سایر کشورهایی که در قارۀ آسیا قرار دارند از ایران، عقب‌تر هستند. همۀ آنها نهایتاً پنج سال است که وارد صنعت دیالیز شده‌اند درحالی که ایران، بیش از بیست سال است که به این صنعت، وارد شده و در حیطۀ دیالیز، فعالیت و تولید دارد. به نظر نمی‌رسد که کشورهای آسیایی بتوانند با توجه به نیروی انسانی ماهری که کشور ما دارد، از نظر فنی با ما رقابت کنند.
در اروپا، کشورهای آلمان و هلند از پیشگامان تجهیزات پزشکی دنیا هستند ولی تولیداتی که ما داشته‌ایم در بسیاری از جنبه‌ها و ابعاد قابل بحث و اندازه‌گیری، قابل رقابت با محصولات این دو کشور نیز هستند. ما درحال حاضر از بخش‌های دیالیز ایرانی که با تجهیزات و فکر ایرانی تجهیز و توسط کنسرسیوم، تأسیس شده، عکس‌ها، فیلم‌ها و مستنداتی داریم که وقتی آنها را در کنگره‌های خارجی، مطرح و ارائه کردیم، حاضرین در این جلسات، باور نمی‌کردند که این بخش‌های تولیدی در ایران راه‌اندازی شده باشند و تا این حد به‌روز، مجهز و استاندارد باشند. آنها تصور کرده بودند که این بخش‌ها در آلمان یا کانادا واقع شده‌اند.
از نظر شما تأمین تجهیزات دیالیز در کشور ما با چه مشکلات و موانعی روبهرو است؟
قطعاً مشکلات بسیار زیادی سر راه تولید وجود دارد. البته این موضوع، شامل کل تولیدات کشور می‌شود نه فقط تجهیزات پزشکی. تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی در مسیر تأمین مواد اولیه ازجمله بزرگ‌ترین مشکلاتی است که در ایران و برای تولیدکنندگان، وجود دارد. ما به هر صورت با سعی و تلاش بسیار زیاد و کمک بعضی از ارگان‌ها توانسته‌ایم به مواد اولیۀ مورد نیاز، دست پیدا کنیم ولی این کار، هر روز، سخت‌تر می‌شود و روزی نیست که ما با یک مانع جدید در این خصوص، مواجه نشویم. البته ما خودمان را برای این مشکلات آماده کرده بودیم و چنین نبوده که به دلیل وجود مشکل، بخواهیم از زیر بار مسئولیت و تعهدات کاری خودمان، شانه خالی کرده و از انجام کار، عقب‌نشینی کنیم. ما قطعاً به کار خودمان ادامه خواهیم داد اما نمی‌توان منکر این شد که مشکلات، زیاد است.
اغلب مشکلات در نتیجۀ فشارهایی است که از خارج کشور، اعمال می‌شود ولی برخی از قوانین دستوپاگیر داخلی و همچنین عملکرد بعضی از ارگان‌ها نیز می‌توانند موانعی را ایجاد کنند. البته ما نمی‌توانیم به ارگان خاصی اشاره کنیم ولی باید توجه داشته باشیم که یک تولیدکننده در مسیر تولید با بیش از ۳۰ ارگان نظارتی، روبهرو است که کار اغلب این ۳۰ ارگان به‌جای تسهیل‌گری، به نوعی ایجاد مانع، معضل و مشکل است و تولیدکننده باید تلاش کند تا معضلاتی که این ارگان‌ها ایجاد کرده‌اند را حل کند و باید با چندین ارگان، سر و کله بزند تا کارش انجام شود. در حقیقت باید کار اصلی خودش (تمرکز بر تولید و ارتقاء کیفیت تولیدات) را رها کند و به دست و پنجه نرم کردن با این ارگان‌ها بپردازد.
آیا این ارگان‌ها به هدف تسهیل مسیر تولید، تأسیس نشده‌اند؟
البته، هدف بسیاری از آنها تسهیل‌گری است و از ابتدا قرار بر این بوده که کمک کنند اما قوانین دستوپاگیر و الزاماتی که برای هرکدام از این ارگان‌ها وجود دارد، مانع از این می‌شود که آنها بتوانند کمکی بکنند. بنابراین، داستان، برعکس شده و هرکدام از این ارگان‌ها به نوبۀ خود، مانعی ایجاد کرده‌اند. البته هر چند وقت یک‌بار در ادارات و وزارتخانه‌ها افراد درستکار و دلسوزی در جایگاه‌هایی قرار می‌گیرند و باعث جهش‌های بزرگ ناگهانی می‌شوند. مثلاً درحال حاضر در ادارۀ کل و در وزارت صَمت، شاهد چنین اتفاقی هستیم. دو بخش، یکی دفتر تجهیزات پزشکی وزارت صمت و بخش دیگر، ادارۀ کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، انصافاً تلاش زیادی در تسهیل امور دارند. اما خیلی از ارگان‌ها هم هستند که تولیدمدار نیستند و با بخشنامه‌های‌شان، مشکلات وموانعی در مسیر تولید، ایجاد می‌کنند. برای مثال، برخی اوقات شاهد این هستیم که تخصیص ارز به واردکننده بیشتر از تولیدکننده است، قیمت‌گذاری به ضرر تولیدکننده، تمام می‌شود یا صدور پروانه‌ها و مجوزهایی که از ارگان‌های مختلف باید گرفته شوند با مشکل، روبهرو می‌شود. به نظر اینجانب، ما نباید وابسته به فرد باشیم و مثلاً، الان در ادارۀ کل، چون افراد دلسوزی درحال فعالیت هستند کار ما پیش برود اما بعد از مدتی، اگر این مسئول دلسوز، عوض شود یا به ارگان دیگری برود، ما به مشکل، بر بخوریم. از طرفی ما باید موظف شویم که فقط با یک یا نهایتاً دو ارگان، کار کنیم و بتوانیم همۀ امورمان را از طریق همان یک یا دو ارگان، حل و فصل کنیم. اموری که شامل اخذ مجوزات، رفع مشکلات، گرفتن ارز و ریال و … است. ما نباید برای هر مشکلی که به وجود می‌آید با چندین ارگان، طرف شویم. اینجانب، شخصاً، سازمانی را نمی‌شناسم که روزی از مقابل آن رد شده باشم و در مقام یک تولیدکننده در مسیر تولید ملزم به مراجعه به آن سازمان و ارگان، نشده باشم. از نظر من، هیچ لزومی ندارد که تولیدکننده، ملزم باشد به همۀ استانداری‌ها، فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، پلیس امنیت، ستاد مبارزه با قاچاق، ارگان‌های بالادستی و پایین‌دستی، محیط‌زیست، وزارت بهداشت، وزارت صمت و … برود و لزومی ندارد منِ تولیدکننده بخواهم با همۀ این ارگان‌ها مستقیماً طرف بشوم. بلکه لازم است که یک ارگان، مشخص شود و تمام این مسیرها در همان ارگان، متمرکز شوند و تمام کارها از طریق همان ارگان، صورت بگیرند.
درمورد عوارض هم به همین صورت است. اگر قرار است تولیدکننده، مالیات، عوارض، هزینه‌های گمرک و هر آنچه که طرف دیگر آن دولت است را پرداخت کند، لزومی ندارد که چندین ارگان بر سرش بریزند و مثلاً بیمه، کاری انجام دهد، مالیات کار دیگری انجام دهد و هر بار، نماینده‌ای را بفرستند برای بازرسی تا برآورد خسارت کند و برای شرکت تولیدکننده جریمه و … تعیین کند. به نظر اینجانب، این موانع باید رفع شوند و ستادهای رفع موانعِ تولید نیز باید فعال‌تر شده و مانع از این شوند که عملکرد ارگان‌ها یا اجرای قوانین با تولید و اهداف تولیدکنندگان در تضاد قرار بگیرند.
البته این فقط مربوط به تجهیزات پزشکی نیست و همۀ تولیدکنندگان، کم و بیش با این مشکلات، مواجه‌اند. لازم به ذکر است که هیچ تولیدکننده‌ای وجود ندارد که پیش از مبادرت به امر تولید، نداند چنین مشکلاتی سر راهش قرار می‌گیرد. همۀ تولیدکننده‌ها آمده‌اند که با این مشکلات بجنگند، کارآفرینی کنند، محصول، تولید کنند و به این کار، عشق و علاقه داشته‌اند که آمده‌اند. ما انتظار نداریم که متولیان امر به یک‌باره همۀ مشکلات ما را حل کنند و تا حد امکان، خودمان مشکلات را حل می‌کنیم اما این توقع را داریم که حداقل، مشکلات جدیدی ایجاد نکنند.
البته وقتی با همین متولیان امر هم صمیمانه، گفت‌وگو می‌کنیم، می‌بینیم که آنها نیز الزاماتی دارند و مسئولین هم هرکدام در جایگاه خودشان با ارگان‌های بالادستی خود، طرف هستند که باید به آنها پاسخگو باشند. آنها هم محدودیت‌های کاری خودشان را دارند. پس به این سادگی‌ها هم نیست و ما باید تمرکز اصلی‌مان بر اصلاح قوانین باشد و در قوانین دستوپاگیر موجود، اصلاحاتی به وجود بیاوریم که تا حد امکان، منجر به روان‌تر شدن روال و مسیرهای کاری شوند.
آقای دکتر مرتضوی آیا دغدغۀ اصلی کنسرسیوم دیالیز ایران درحال حاضر، رفع مشکلات و موانع موجود بر سر راه تولید است؟
درست است که ما از مشکلات گفتیم اما دغدغۀ اصلی ما مورد دیگری است. در وهلۀ کنونی، بیشترین دغدغۀ کنسرسیوم دیالیز، تأمین کمّی و تضمین کیفی ملزومات مصرفی دیالیز کشور است که با توجه به ایجاد هماهنگی‌ها و انجام اقدامات مؤثر در این راستا و نیز رایزنی‌هایی که با بانک مرکزی، دیگر بانک‌ها و همچنین ادارۀ کل تجهیزات پزشکی صورت گرفته است، خوشبختانه مواد اولیۀ کافی و ذخایر کاملاً استراتژیک را به انحاء مختلف در اختیار داریم، چه در انبارهای خودمان، چه در انبارهای هیأت اُمنا و چه در انبار شرکت‌های همکار. به حدی که اگر قرار باشد کل درهای مملکت هم به روی ورود مواد اولیه، بسته شود، ما قطعاً تا پایان سال، مشکلی نخواهیم داشت و بازهم تأکید دارم که دغدغۀ اول و اصلی ما تأمین ملزومات دیالیز است.
خوشبختانه درحال حاضر، رقابت به معنی پیشین خودش، وجود ندارد و برنامه‌ها به‌صورتی طراحی شده که شرکت‌ها به‌جای رقابت در تعامل باهم قرار بگیرند و کارها را از مسیر تعامل، پیش ببرند. ما در این حیطه هم از طریق کارگروهی که در انجمن صنفی تولیدکنندگان وجود دارد، بسیار موفق بوده‌ایم. انجمن صنفی، توانسته با ایجاد کارگروه‌های بسیار متعدد در رشته‌های مختلفی که در تولید تجهیزات وجود دارد، تولیدکنندگان را تا حد امکان به هم نزدیک و از همفکری‌شان برای تولید بهتر، بیشتر و باکیفیت‌تر استفاده کند و موانع پیش روی تولیدکنندگان را تا حد قابل‌توجهی رفع کند. ضمن اینکه انجمن صنفی تولیدکنندگان، توفیق داشته تا جایگاه‌های خاص خود را در کمیسیون‌ها، فدراسیون‌ها و کانون‌های مختلف که دارای بخشی دولتی هم هستند، ایجاد کند. بنابراین، انجمن صنفی تولید می‌تواند در مجلس، طرح مسئله و مشکل کند، پیشبینی‌ها و هشدارهای لازم را داشته باشد، تغییراتی را که نیاز است در قوانین ایجاد شود، ارائه کند و حمایت لازم را از تولید، داشته باشد. درحال حاضر هرجا که تصمیم‌گیرنده‌ای هست، انجمن هم توانسته که آن‌جا حضور داشته باشد و در آن‌جا، اظهار نظر کند و باعث پیشرفت شود و به این ترتیب، کشور را از کمبودها و بحران‌های احتمالی، محافظت کند. به نظر اینجانب، کارهای خیلی خوبی انجام شده و فقط این نبوده که مشکلاتی باشد اما غیرقابل حل بوده و در نتیجه امکان پیشرفت وجود نداشته باشد. مشکلات، همیشه بوده و الان هم هست ولی ما باید با این مشکلات، مواجه شویم و تا جای امکان، این مشکلات را حل کنیم. اما در این مسیر، هم نیاز به همکاری سایر شرکت‌ها و مجموعه‌ها داریم و هم نیازمند همکاری ارگان‌ها و تشکل‌ها هستیم، چراکه تشکل‌های بسیار مهمی در این زمینه وجود دارند. ادارۀ کل تجهیزات پزشکی، انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و گروه‌های مختلفی را شامل می‌شود که از گردهم آیی تولیدکنندگان، تشکیل شده‌اند و می‌توانند مثمر ثمر باشند. امیدوارم با اقداماتی که صورت گرفته بتوانیم حتی‌الامکان، بیماران خودمان را تضمین کنیم.
در ادامه، ممنون می‌شوم اگر درمورد انجمن صنفی تولیدکنندگان، کارکردها و اهداف این انجمن، توضیحاتی بفرمایید.
نام کامل این انجمن، «انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی، دندانپزشکی، دارویی و آزمایشگاهی» است و کنسرسیوم دیالیز ایران با همۀ شرکت‌هایش، عضو این انجمن است. اینجانب هم در این دوره، افتخار عضویت در هیأت مدیرۀ این انجمن را دارم. انجمن، ۲۵ سال است که تأسیس شده و درحال حاضر، دورۀ دوازدهم هیأت مدیرۀ خود را سپری می‌کند. انجمن صنفی تولید از سابقهدارترین تشکل‌های صنف تجهیزات پزشکی و چه بسا می‌توان گفت که سابقهدارترین تشکل صنف ما است. این انجمن بیش از۳۰۰ عضو دارد و توانسته مأخذ و اتاق فکری برای اخذ تصمیمات جمیع تولیدکنندگان باشد. انجمن صنفی تولید، کارگروه‌هایی دارد و این کارگروه‌ها به شکل کمیته‌هایی هستند که از خود اعضا تشکیل شده‌اند، البته به شکل تخصصی. مثلاً کارگروه دیالیز، کارگروه پلیمری، کارگروه مصرفی‌ها، کارگروه کیسه‌خون، کارگروه تولید نوارهای قند خون و … که این کارگروه‌ها قطعاً می‌توانند به شکل تخصصی در حیطه‌های مربوط، ورود کنند و این آمادگی را دارند که بسیاری از برون‌سپاری‌هایی که دولت، می‌تواند و باید انجام دهد را بر عهده بگیرند که شامل آموزش نیروی تخصصی، مسئولین فنی و …، قیمت‌گذاری و حتی صدور پروانه‌ها خواهد بود. یعنی این آمادگی به‌صورت تخصصی در کارگروه‌های انجمن وجود دارد که حداقل در سه زمینۀ مذکور، کمکی برای دولت باشند. درحال حاضر، دولت، خودش همۀ این کارها را به شکل متمرکز، انجام می‌دهد. ولی اخیراً دیدیم که روزنه‌هایی باز شده و امید این را داریم که دولت در زمینۀ قیمت‌گذاری، بخش اولیۀ صدور پروانه‌ها (موافقت‌های اصولی و پروانه‌های تولید) و نیز در زمینۀ بخشی از اطلاعات مربوط به قیمت‌گذاری از انجمن، استفاده کند. این حق تولیدکننده‌ها است که بتوانند حرف خودشان را در انجمن‌شان بزنند و همان‌جا حق و حقوق‌شان را مطالبه و دریافت کنند. خوشبختانه، این کارها در قالب تشکل‌ها درحال انجام است و کنسرسیوم دیالیز هم نهایت همکاری خود را به عنوان یک عضو با انجمن‌ها و تشکل‌ها به‌خصوص انجمن صنفی، خواهد داشت. ما امیدواریم که نتایج مطلوب این همکاری‌ها را به شکل واقعی و قابل لمس، ببینیم.
آقای دکتر با توجه به شرایط موجود، آیا راهکاری عملی و قابل اجرا برای حل مشکلات، پیشنهاد می‌فرمایید؟
همان‌طور که پیش‌تر هم عرض کردم، مشکلات، دغدغۀ اصلی و اول ما و محور صحبت‌های ما نیست. تا وقتی که ما راهکاری برای حل مشکل، ارائه نکنیم، حرف زدن از مشکلات، بی‌فایده خواهد بود. به نظر اینجانب، بهترین راهکار برای رفع مشکلات، این است که وزارت بهداشت و وزارت صَمت، کارگروهی از تولیدکنندگان و کارشناسان آن دو اداره، تشکیل بدهند که به شکل منظم، برگزار شود و یا نشست‌هایی را به‌طور مستمر در محل انجمن‌ها و تشکل‌ها، برگزار کنند که خروجی آن جلسه یا جلسات، ارئۀ راهکارهایی در جهت رفع مشکل تولیدکنندگان باشد. در غیر این صورت، کار به شکل سلیقه‌ای جلو خواهد رفت و مثلاً یک مدیرکل یا مسئول در بازۀ زمانی که مسئول است، کار را آن‌طور که سلیقۀ خودش است پیش می‌برد و مدیرکلِ بعدی که به‌جای او می‌آید، بر آن است که رَویه‌ها را بر اساس دیدگاه خودش، تغییر دهد و همین اتفاق، حتی اگر هردو رَویه هم درست باشد، موجبات اتلاف وقت، انرژی و هزینه را فراهم می‌کند. اما وجود کارگروه‌های مذکور، مانع از رخداد این اتفاقات و اتلاف این هزینه‌ها خواهد شد چراکه یادآوری مستمری خواهد داشت بر اینکه اولاً مسیری تخصصی، طی شده و ثانیاً این مسیر به چه شکلی طی شده است. با وجود این توضیحات، به نظر اینجانب، بُردار کلی تولید در کشور، خیلی مثبت است و فکر می‌کنم، کارهای خوب زیادی انجام شده است. برای مثال، الزاماتی که از سال ۱۳۸۷ بر لزوم داشتن گواهیها و نشان‌های کنترل کیفی مختلف در کشور، قرار داده شد. وجود همین الزامات باعث شد که تولیدِ به اصطلاح زیرپله‌ای(غیر قانونی) تا حد زیادی از بین برود. البته چنین هم نیست که درحال حاضر همۀ کارخانه‌ها این الزامات را صد درصد رعایت کنند و متأسفانه هنوز تولیداتِ بدون پروانه و حتی مبادرت به قاچاق مواد اولیه و تجهیزات را از خارج مرزها به داخل، داریم اما میزان مبادرت به این موارد، نسبت به قبل، بسیار محدود شده و اقدامات خیلی مثبتی در این زمینه‌ها صورت گرفته است.
با سپاس دوباره از اینکه برای این گفت‌وگو وقت گذاشتید، اگر به‌عنوان سخن آخر، فرمایشی دارید، بفرمایید.
سپاسگزارم و فکر می‌کنم گفتنی‌ها را گفته‌ام. امیدوارم شما هم موفق باشید.
