گهگاه در اخبار می‌خوانیم که فلان شهر در ایران، فاقد مرکز دیالیز است یا بیمارانِ بعضی از مناطق برای انجام دیالیز، ناچار به طی مسافت زیاد هستند. فقدان مراکز دیالیز در شهرهای کوچک و مناطق روستایی، معضل جدیدی نیست و اکثر کشورهای دنیا با این مشکل دست به گریبان هستند.
دلایل متعددی موجب می‌شود تا مراکز دیالیز در شهرهای کوچک‌تر و مناطق روستایی، تأسیس نشوند. اولاً شهرهای کوچک، ساکنان کمتری دارند که همین امر، ایجاد و نگهداری امکانات پزشکی تخصصی مانند مراکز دیالیز را از نظر اقتصادی، مشکل یا غیرممکن می‌کند. یک بخش دیالیز باید دارای دستگاه‌های پیش‌تصفیه و تصفیۀ آب به روش RO و لوله‌کشی خاص آب تصفیه شده تا ورودی هر دستگاه دیالیز باشد. چنین ساختاری باید برای حداقل شش جایگاه دیالیز، تأسیس شود تا توجیه اقتصادی پیدا کند و این امر بدان معناست که مرکز دیالیز باید دستِ کم به ۲۴ بیمارِ تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز خدمت‌رسانی کند. در حالی که تعداد افراد نیازمند به دیالیز در بعضی شهرهای کوچک و مناطق روستایی کمتر از این عدد است.
مشکل دوم در احداث مراکز دیالیز، کمبود نیروی انسانی است. مراکز دیالیز، نیازمند گروه درمان ویژۀ متشکل از نفرولوژیست (متخصص کلیه)، پرستاران مجرب همودیالیز و متخصص تغذیه هستند که شهرهای کوچک، ممکن است فاقد این افراد باشند.
مسألۀ بعدی، محدودیت سرمایه است. امروزه آماده سازی و تجهیز هر تخت دیالیز به حدود یک‌ونیم میلیارد تومان سرمایه‌گذاری اولیه نیاز داد. بودجۀ مالی سازمان‌های دولتی و عمومی در شهرهای کوچک، غالباً محدودتر از شهرهای بزرگ و مناطق توسعه یافته است و سرمایه‌گذاری اولیه بر روی پروژه‌هایی مانند احداث مراکز دیالیز با چالش مالی مواجه می‌شود.
دسترسی به مراکز دیالیز برای افراد نیازمند به دیالیز در شهرهای کوچک و مناطق روستایی در راستای تحقق عدالت سلامت ـ که از سیاست‌های کلی سلامت کشور است ـ باید مورد توجه مسئولان نظام سلامت قرار گیرد.
برای نیل به این مهم، موارد متعددی لازم است. حمایت قانون و ایجاد مشوق‌ها برای تأسیس مراکز دیالیز در مناطق کم جمعیت و یا کمتر توسعه یافته، برنامه‌ریزی به منظور ترویج دیالیز صفاقی و اجرای دیالیز خانگی، ایجاد زیرساخت‌های لازم و مشوق‌هایی برای اجرای طرح «پزشکی از راه دور» به منظور بهره‌گیری از خدمات نفرولوژیست‌ها، متخصصان تغذیه و دیگر مشاوران و همچنین آموزش‌های لازم، همگی می‌توانند به در دسترس قرار گرفتن درمان لازم برای افراد نیازمند دیالیز، کمک کنند.
برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری برای این موارد، هم به توزیع عادلانۀ امکانات کشور برای افراد نیازمند به دیالیز کمک می‌کند و هم می‌تواند از هزینه‌های مربوط به جابه‌جایی و مهاجرت بیماران و خانواده‌های آنها، بکاهد. ▄
