ملاحظات تغذیه‌ای در کودکان مبتلا به بیماری‌های کلیوی

  • بهمن ۱۴۰۲
  • دیدگاه غیر فعال شده است

رعایت تغذیۀ مناسب یکی از اصلی‌ترین بخش‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های کلیوی است. رژیم غذایی صحیح، نه تنها عوارض بیماری را کاهش می‌دهد بلکه پیشرفت بیماری را نیز کُند می‌کند. رعایت اصول صحیح تغذیه در کودکان مبتلا به بیماری‌های کلیوی، اهمیت بسیار بالاتری دارد چراکه علاوه بر کاهش پیشرفت بیماری و کنترل عوارض آن در رشد، نمو و تکامل کودکان نیز نقش دارد. هر چه‌قدر بیماری مزمن کلیه، شدیدتر باشد یعنی کارکرد کلیه، ضعیف‌تر باشد یا سن شروع بیماری زودتر باشد، می‌تواند این چالش‌ها را افزایش دهد.

کودکان چاق یا دارای اضافه وزن که مبتلا به بیماری‌های مزمن کلیه هستند، ممکن است نسبت به هم‌سالان خود که وزن آنها در محدودۀ طبیعی قرار دارد، پیشرفت سریع‌تری را در نارسایی کلیه، تجربه کنند و به احتمال بیشتری برای ادامۀ حیات به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کنند. همچنین چاقی و اضافه وزن، روند درمان‌ را پیچیده کرده و خطر ابتلا به عوارض سلامتی را در کودک افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، چاقی خطر ابتلا به دیابت و پرفشاری خون را نیز افزایش می‌دهد که دو علت اصلی نارسایی مزمن کلیه، محسوب می‌شوند. البته لاغری و سوءتغذیه نیز کودک را در معرض خطراتی ازجمله توقف رشد قرار می‌دهد. دریافت مواد مغذی در بیماران کلیوی، اغلب ناکافی است که از علل آن می‌توان به رعایت رژیم غذایی کلیوی بسیار سخت‌گیرانه، محدودیت‌های غیرضروری تغذیه‌ای، افزایش کاتابولیسم و بی‌اشتهایی اشاره کرد. دریافت انرژی باید به گونه‌ای باشد که نیازهای کودک برای رشد و نمو را تأمین کرده ولی موجب اضافه وزن نیز نشود.

کودکان مبتلا به بیماری مزمن کلیه باید پروتئین کافی برای رشد مصرف کنند. با این حال، پروتئین بیش از حد، می‌تواند بار اضافی را بر کلیه‌ها وارد کند و باعث شود عملکرد کلیه، سریع‌تر کاهش یابد. هنگامی که کودک دیالیز می‌شود، نیاز به پروتئین، افزایش می‌یابد زیرا روند دیالیز، پروتئین را از خون کودک خارج می‌کند. پروتئین در رژیم غذایی کودکان باید از منابع حیوانی که ارزش بیولوژیکی بالایی دارند، مثل گوشت‌ها و تخم مرغ، تأمین شود. متخصص تغذیه، می‌تواند با در نظر گرفتن رشد کودک و نوع بیماری کلیوی، میزان پروتئین مورد نیاز کودک را تنظیم کند.

کنترل سطح سِرمی فسفر در کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا فسفر بالا (هیپرفسفاتمی) کلسیم را از استخوان‌ها خارج کرده و باعث مشکلات عضلانی و استخوانی می‌شود. به همین علت، ارزیابی دقیق، به‌موقع و منظم سطح سرمی فسفر و موارد وابسته مثل کلسیم، هورمون پاراتیروئید و ویتامینD بسیار حائز اهمیت است. کاهش فسفر دریافتی، مستلزم کاهش مصرف غذاهای سرشار از فسفر شامل مغزها و دانه‌ها (پسته، فندق، بادام، گردو، کنجد، تخمه و …)، سویا، نان‌ها و بیسکوئیت‌های سبوس‌دار، حبوبات، گوشت‌های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس، امعاء و احشاء (مغز، جگر، دل، قلوه و ….) و نوشابه به‌ویژه نوشابۀ سیاه است.

مصرف محصولات لبنی اگرچه لبنیات حاوی کلسیم و پروتئین مناسبی هستند اما به‌خاطر فسفر و پتاسیم بالا در کودکانِ دارای نارسایی کلیه، محدود می‌شود.

بخش مهم دیگر در رژیم غذایی کودکان، شامل میوه‌ها و سبزیجات می‌شود که علاوه بر ویتامین و املاح، تأمین‌کنندۀ فیبر و مواد مغذی دیگری هم هستند. نکتۀ حائز اهمیت در مصرف میوه و سبزیجات، توجه به میزان پتاسیم آنهاست. تعداد میوه‌ها و مقدار سبزیجات مجاز، باید بر اساس شرایط فردی برای هر بیمار، تنظیم و مشخص شود. میزان پتاسیم میوه‌های خشک (آلو، انجیر و برگه‌ها) بیشتر از میوه‌های تازه است. در مورد میوه‌هایی که به‌صورت کمپوت هستند، درصورتی‌که آب کمپوت مصرف نشود، میزان پتاسیم کمتری دارند. پرتقال، انار، زردآلو، شلیل، طالبی، کیوی، گلابی، موز، خرما و خرمالو از جمله میوه‌های پُرپتاسیم، محسوب می‌شوند. سبزیجات پرپتاسیم نیز شامل سبزیجات پخته (اسفناج، کرفس، قارچ و سبزی قرمه)، بامیه، گوجه فرنگی، کدو حلوایی و سیب زمینی است.

کودکان مبتلا به نارسایی کلیه، ممکن است به‌خاطر محدودیت‌های رژیمی، برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی را به اندازۀ کافی دریافت نکنند لذا دریافت مکمل‌های غذایی زیر نظر متخصص تغذیه، ضرورت دارد. توجه به آب و سدیم دریافتی برای جلوگیری از اُفت فشار خون یا افزایش فشار خون، و نیز اِدِم یا بی‌آبی در این کودکان، اهمیت ویژه‌ای دارد.

نویسنده

قبلی «
بعدی »