انتقادهای زیادی از وضعیت مدیریت همه گیری کووید–۱۹ در جهان و ایران به دست اندرکاران امر وارد شده است. بسیاری از این انتقادها، شامل عدم ایجاد قرنطینه در روزهای اول در شهرها، نبستن راههای مواصلاتی و لغو ننمودن پروازها و ورود اتباع بیگانه به کشورها از جمله ایران بوده است. در موجهای اول تا سوم تا حد زیادی این انتقادها بهجا و صحیح هم بودهاند. البته این نوع مدیریت بحران اقدام چندگانه و حمایت قدرتهای سیاسی بزرگ در داخل کشورها را طلب میکند. غیر از این، خود مردم هم باید این موضوع را با استفاده از وسایل حفاظتی و مراجعه نکردن به مکانهای عمومی و تفریحی و سفر نکردن دنبال میکردهاند. متاسفانه هیچیک از امور فوق به طور کامل نه فقط در ایران، بلکه در بسیاری از کشورها اجرا نشده است.
در میان نکات منفی شاید نکات مثبت پوشیدهای نیز وجود داشته و آن تهیۀ ملزومات و داروهای مقابله با کوید-۱۹ است. شاید چند هفتۀ اول ورود این بیماری، کمبود ماسک و دستکش قابل حس بود. حتی افزایش قیمت گزافی را برای تهیۀ این تجهیزات و ضدعفونیکنندهها، شاهد بودیم.
اما به سرعت مدیریت کشور و کارخانهها دست به کار شدند و تولید ماسکها با استاندارد قابل قبول سرعت چشمگیری پیدا کرد. همین ماجرا در تولید ضدعفونی کنندهها و محلولهای پایه الکلی اتفاق افتاد به طوری که پس از چند ماه این محصولات با کاهش قیمت نیز روبرو شدند و به وفور و به راحتی توسط همۀ مردم قابل تهیه بودند.
لجستیک مبارزه با کوید-۱۹ به همینجا ختم نشد و داروهای گران قیمت ضد کوید-۱۹ و ونتیلاتورها هم به سرعت ابتدا از خارج وارد شده و سپس برای تولیدشان اقدام شد.
کشور در سال ۱۳۹۷، ۸/۳ میلیارد دلار صرف واردات ملزومات و دارو کرده بود اما در سال ۱۳۹۹ این رقم را به فقط ۵/۲ میلیارد دلار رسانده است. پس ضمن صرفهجویی در مجموع کلی، توانسته فقط برای کوید-۱۹ حدود ۴۸۰ میلیون دلار صرف دارو و تقریباً همین میزان برای تجهیزات مرتبط با درمان کوید-۱۹ هزینه کند.
داروهایی مانند رمدیسیویر، اکتمرا، کلترا، فاویپیراویر اولستاپی ویر و اینترفرونها با این تلاش پیگیر در دسترس بیماران قرار گرفتند. سپس همۀ این داروها در کارخانههای داروسازی داخلی تولید شدند.
در زمینۀ ونتیلاتورها هم ابتدا کشور واردات آن را افزایش داد و سپس از انواع داخلی حمایت نمود و بخشهای آیسییو را مجهزتر و با ظرفیتتر نمود.
مدیریت کشور مطابق گزارشهای معتبر همچنان برای دارو و تجهیزات ۵/۲ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ در نظر گرفته است که به شکل یارانهای تخصیص خواهد یافت. بنابراین بیماران بستری به دلیل کوید-۱۹ در سراسر کشور توانستهاند دارو و درمان مورد نظر را بسته به تجویز پزشک تجربه کنند که این موفقیتی بوده که در اوج فشارهای بین المللی حاصل شده است.
اگر کشور همین روش را برای تهیه واکسن کوید-۱۹ در نظر بگیرد بدون شک این بیماری میتواند کنترل شود. تا آن زمان همچنان باید از نهادهای عمومی و خصوصی و مردم خواهش کرد که با رعایت فاصلهها و کنترل رفت و آمدهای غیر ضروری به توقف همهگیری کمک کنند.