مراقبت‌های لازم پس از پیوند کلیه

موفقیت طولانی ‌مدت بقای پیوند کلیه به موارد زیادی بستگی دارد. شما باید:
• به طور مرتب توسط تیم پیوند ویزیت شوید و به توصیه‌های آن‌ها عمل کنید.
• داروهای پیوند را روزانه به مقدار توصیه شده و در زمان مناسب، طبق تجویز، مصرف کنید.
• از برنامه‌ریزی توصیه شده برای انجام تست‌های آزمایشگاهی و ویزیت‌های دوره‌ای درکلینیک پیروی کنید تا مطمئن شوید کلیۀ پیوند شده به درستی کار می‌کند.
• از شیوه زندگی سالم شامل رژیم غذایی مناسب، ورزش و کاهش وزن در صورت لزوم پیروی کنید.
پس زدن پیوند چیست؟
پس زدن پیوند کلیه شایع‌ترین و مهم‌ترین عارضه‌ای است که ممکن است بعد از دریافت پیوند ایجاد شود. ازآنجا که شما با کلیه پیوندی به دنیا نیامده‌اید، بدن شما تصور خواهد کرد که این بافت جدید «خارجی» است و با «حمله» به کلیه پیوندی سعی می‌کند از شما محافظت کند. پس زدن پیوند بعد از عمل جراحی، پاسخ طبیعی بدن شما است. برای جلوگیری از پس زدن پیوند باید مطابق تجویز، داروی پیوند را مصرف کنید.
آیا انواع مختلفی از پس زدن پیوند وجود دارد؟
دو نوع پس زدن پیوند وجود دارد:
• پس زدن پیوند به صورت حاد: معمولاً در طی سال اول پس از پیوند اتفاق می‌افتد و معمولاً با موفقیت قابل‌درمان است.
• پس زدن پیوند به صورت مزمن: معمولاً به‌آرامی در طی مدت زمان طولانی اتفاق می‌افتد. دلایل آن به‌خوبی شناخته نشده‌اند و اغلب درمان موفقیت‌آمیز نیست.
داروهای ضد پس زدن پیوند (سرکوب کننده سیستم ایمنی) چیست؟
داروهای ضد پس زدن پیوند (سرکوب‌کننده سیستم ایمنی) پاسخ ایمنی طبیعی بدن را نسبت به بافت «خارجی» (کلیه پیوندی) کاهش می‌دهد. آن‌ها قدرت سیستم ایمنی بدن را کاهش داده و سرکوب می‌کنند و مانع از پس زدن بافت پیوندی می‌شوند.
چرا به مصرف داروهای ضد پس زدن پیوند نیاز دارم؟
تشخیص پس زدن کلیه پیوندی در مراحل اولیه آن دشوار است. پس زدن کلیه اغلب غیرقابل‌ برگشت است. شما هرگز نباید از مصرف داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه صرف‌نظر کنید. قطع یا فراموش کردن مصرف داروها ممکن است باعث پس زدن کلیۀ پیوندی شود.

چگونه داروهای ضد پس زدن پیوند را مصرف کنم؟
در اینجا چند توصیه برای استفاده از داروهای ضد پس زدن پیوندکلیه وجود دارد:
• مصرف دارو را به عنوان بخشی از کارهای روزمره خود در نظر بگیرید.
• برای فراموش نکردن و مصرف دارو طبق برنامه زمانی از هشدار دیجیتالی (یادآوری‌کننده گوشی تلفن همراه و …) استفاده کنید تا زمان مصرف دارو را هشدار دهد. همه داروهای خود را با نام و مقدار بشناسید و دلیل مصرف هر دارو را بدانید.
• در صورت هرگونه تغییر در دوز یا دفعات مصرف دارو، دستور مصرف دارو را به صورت کتبی درخواست کنید.
• در هر مراجعه به کلینیک، از مشکلات و عوارض مربوط به داروها به تیم پیوند خود بگویید.
• اگر دارویی توسط پزشک دیگری تجویز شد، قبل از مصرف دارو به تیم پیوند اطلاع دهید و از آن‌ها در مورد مصرف دارو مشورت بگیرید. برخی از داروها ممکن است با داروهای ضد پس زدن پیوند تداخل کنند.
• داروهای ضد پس زدن پیوند را به طور مرتب میل کنید. مهم نیست که احساس خوب یا بدی از مصرف داروها دارید یا احساس می‌کنید کلیه عملکرد خوبی دارد. متوقف کردن داروهای پیوند کلیه ممکن است منجر به پس زدن پیوند شوند.
آیا داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه عوارض جانبی دارند؟
داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه تعدادی عوارض جانبی احتمالی دارند که معمولاً برای اکثر بیماران قابل‌کنترل است. برای جلوگیری از پس زدن پیوند و کاهش عوارض جانبی، سطح خونی داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه به طور مرتب بررسی می‌شود. در صورت بروز عوارض جانبی، پزشک ممکن است میزان یا نوع داروها را تغییر دهد.
عوارض داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه چیست؟
برخی از مهم‌ترین عوارض جانبی داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه شامل افزایش فشارخون و افزایش وزن، افزایش احتمال ابتلا به عفونت و افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان است.
انواع داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه کدامند؟
۳ گروه از داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه وجود دارد:
• داروهای القا کننده: داروهای قوی ضد پس زدن پیوند کلیه قبل از عمل پیوند در اتاق عمل یا بلافاصله بعد از عمل پیوند کاربرد دارد.
• داروهای نگه‌دارنده: داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه تا زمانی که کلیه پیوندی عملکرد دارد باید روزانه مصرف شوند.
• داروهای مصرفی در مواقع پس زدن پیوند: داروهایی که در دوره پس زدن پیوند برای درمان مصرف می‌شوند.
عفونت
چرا عفونت بعد از پیوند کلیه نگران کننده است؟
داروهای ضد پس زدن پیوند کلیه که به شما در جلوگیری از رد کلیه پیوندی کمک می‌کند، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند. از آنجا که سطح سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شده است، ویروس‌ها و سایر عفونت‌ها قادر به ایجاد مشکل هستند.
بهترین راه برای سالم ماندن چیست؟
تشخیص و درمان هرچه سریع‌تر عفونت‌ها بهترین راه برای سالم نگه‌داشتن شما و کلیه پیوندی است. قرار گرفتن در معرض بیماری‌هایی مانند آنفولانزا یا ذات‌الریه می‌تواند شما را دچار مشکل جدی کند. واکسیناسیون طبق تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی تیم پیوند در حفظ سلامتی به شما کمک می‌کند. همچنین شست‌وشوی مکرر دست‌ها یا استفاده از ژل ضد میکروب درزمان شیوع آنفولانزا و فصل سرما بسیار مهم است.
چه نوع مشکل را باید به پزشک گزارش دهم؟
شما باید هر چه سریع‌تر مشکلات زیر را به پزشک خود گزارش دهید:
• زخم‌، جراحت یا صدمات. بخصوص آن‌هایی که بهبود نمی‌یابند.
• علایم عفونت ادراری مانند تکرر ادرار، احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن، ادرار تیره یا مایل به قرمز یا بوی بد ادرار.
• علایم عفونت تنفسی مانند سرفه، احتقان بینی، آبریزش بینی، گلودرد یا تب.
چگونه می‌توانم از ابتلا به عفونت اجتناب کنم؟
برای جلوگیری از ابتلا به عفونت باید:
• مرتباً دست‌های خود را بشویید.
• رعایت اصول بهداشتی به خصوص در مورد حیوانات خانگی را انجام دهید.
• از تماس نزدیک با افرادی که بیماری واگیردار دارند خودداری کنید.
• از تماس نزدیک با کودکانی که اخیراً با واکسن‌های زنده واکسینه شده‌اند، خودداری کنید (مانند فلج اطفال خوراکی، واکسن ب ث ژ، واکسن سرخک، سرخجه …).
• قبل از هرگونه سفر، برنامۀ خود را به پزشک اطلاع دهید.
ترجمه آذین حنایی
National Kidney Foundation