در ستون سخن نخست اسفند ۱۴۰۱، دربارۀ ارائۀ خدمات دیالیز در حین اتفاقات غیرمترقبه و اهمیت حفاظت از عزیزان تحت درمان نگهدارندۀ همودیالیز، هنگام وقوع این‌گونه حوادث، مطلبی نوشته بودم. جنگ میان حماس و اسرائیل که از نیمۀ مهر‌ماه امسال شروع شده و تا زمان نگارش این متون در هفتۀ پایانی آبان‌ماه همچنان ادامه دارد، لزوم آمادگی برای ارائۀ خدمات همودیالیز در حین جنگ را به ما گوشزد می‌کند.
طبق گزارشی که خبرگزاری رویترز در ۱۷ آبان، منتشر کرده است در غزه حدود هزار بیمارِ تحت دیالیز، وجود دارد که پس از حملۀ اسرائیل به بیمارستان‌های غزه با خطر مرگ، روبه‌رو شده‌اند.
طبق ادعای گروه حمایتگر«آرِنا»، هفتاد درصد از بیماران دیالیزی غزه در بیمارستان«الشفاء»، تحت دیالیز قرار می‌گرفتند ولی درحال حاضر، بخش دیالیز این بیمارستان به دلیل قطع برق و اتمام سوخت ژنراتورها، از کار افتاده است.
همچنین طبق گزارش خبرگزاری آناتولی، بیمارستان«الرنتیسی» که ارائه‌دهندۀ دیالیز اطفال بود نیز به دلیل قطع برق از بیستم آبان از کار افتاده است و ۳۸ کودک نیازمند همودیالیز در خطر مرگ قرار دارند.
طبق گزارش دیگری از رویترز، بیمارستان«الاقصی» تنها بیمارستان قادر به ارائۀ خدمات دیالیز در غزه است ولی ۲۴ دستگاه همودیالیز فعال در این بیمارستان، پاسخگوی تعداد زیاد بیماران نیست. در زمان نگارش این سطور، بخش دیالیز بیمارستان الاقصی، هنوز به فعالیت ادامه می‌دهد.
طبق اخباری که سازمان جهانی بهداشت منتشر کرده است، کشور مصر، تعدادی از بیماران غزه را پذیرفته است اما مشخص نیست که آیا بیماران نیازمند دیالیز نیز در این دسته هستند یا خیر.
در هنگام جنگ، بیماران تحت درمان نگهدارندۀ همودیالیز، همچون زمان وقوع حوادث غیرمترقبه در شرایط آسیب‌پذیری، قرار دارند. همودیالیز، نیازمند زیرساخت‌ها، انرژی برق، آب، پرستار آموزش‌دیده و تجهیزات مصرفی و غیرمصرفی است که تمامی این موارد در هنگام جنگ یا وقوع یک حادثۀ غیرمترقبه، ممکن است از دسترس خارج شوند به‌ویژه در منطقۀ ما که احتمال وقوع سیل، زلزله و جنگ وجود دارد و باید برای هر اتفاق غیرمترقبه‌ای آماده بود.
خوشبختانه گستردگی کشور ما، ایران و ساختار حمایتی استان‌ها از یکدیگر در حوادث غیرمترقبه تا حد زیادی می‌تواند در زمان جنگ نیز به کمک بیماران، به‌ویژه افراد نیازمند دیالیز بیاید که آن را قبلاً در جنگ تحمیلی با عراق، تجربه کرده بودیم.
ایران، حدود چهل‌هزار بیمار تحت درمان دیالیز دارد اما پراکندگی آنان در استان‌ها و مناطق کشور، یکسان نیست و بسته به منطقۀ دچار حادثه یا جنگ، ممکن است صرفاً استان‌های هم‌جوار و استان‌های معین یا استان‌های فراتر از استانِ درگیر شده، پذیرای بیماران نیازمند به دیالیز شوند.
تأسیس مرکز دیالیز در کوتاه‌مدت با توجه به زیرساخت‌های مورد نیازش، کار ساده‌ای نیست اما تدوین یک دستورالعمل اجرایی برای چنین کاری، می‌تواند در شرایط اضطرار، جان بیمارانی را که نیازمند دیالیز هستند، حفظ کند.
همان‌طور که در نوشته‌های قبلی نیز ذکر کرده‌ام، تولید و آماده نگه‌داشتن واحدهای دیالیز سیار که بتوانند به‌طور خودگردان، فرایند دیالیز را انجام دهند، می‌تواند در حوادث غیرمترقبه و شرایط اضطرار، کمک‌کننده باشد.
همچنین، لازم است که به شرایط بیماران دیالیزی در دستورالعمل‌های پدافند غیرعامل نیز توجه ویژه‌ای شود و نیاز این عزیزان به فرایند دیالیز در شرایط جنگی، مد نظر قرار گیرد.
