مزایای استفاده از کیت یکبار مصرف اختصاصی همودیالیز

آیا تاکنون اصطلاح «خط حیات» یا «پاشنۀ آشیل» بیمار دچار مرحلۀ انتهایی بیماری کلیوی (ESRD ) را شنیده‌اید؟ احتمالاً می‌دانید که از دسترسی عروقی بیماران ESRD با این اصطلاحات یاد می‌شود که نشان‌دهندۀ میزان اهمیت آن در زندگی این بیماران است. با وجود پیشرفت‌های علم پزشکی و توصیه‌های درمانی، دسترسی عروقی همچنان نقطۀ ضعف زنجیرۀ درمان‌های جایگزین کلیه یا RRT است. یکی از مهم‌ترین عوارض دسترسی‌های عروقی عفونت بوده که دومین عامل مرگ‌ومیر و سومین عامل بستری بیماران تحت همودیالیز است. این موضوع مشکلات زیادی را برای سیستم مراقبت‌های درمانی و بیمار ایجاد می‌کند(۱).

برای پیشگیری از عفونت دسترسی‌های عروقی در بیماران تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز، باید همواره  از آن‌ها مراقبت نمود، به عبارت دیگر در زمان تعبیه، هنگام استفاده از آن‌ها در زمان وصل و جداسازی برای درمان دیالیز و بین جلسات درمانی. طبق پروتکل های موجود همۀ این موارد باید تحت شرایط آسپتیک انجام شود.

غالباً بیماران تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز، هر هفته ۳ بار تحت این درمان قرار می‌گیرند؛ لذا لزوم رعایت پروتکل‌ها در هنگام وصل و جداسازی بیماران به دستگاه دیالیز خصوصاً در بیماران دارای کتتر که خطر ایجاد عفونت در آن‌ها ۱۰ برابر و میزان هزینه‌های درمانی به دنبال آن ۲۵ درصد بیشتر از بیماران دارای AVF  است، دارای اهمیت بسیار زیادی است. یافتهمیزان هزینه‌های بستری مجدد و سرپایی ناشی از درمان CRB (catheter-related infection) در طول دو هفته حدود ۲۳,۰۰۰ تا ۲۴,۰۰۰ دلار بوده است (۱).

برخی از توصیه‌های مهم در ارتباط با مراقبت از دسترسی‌های عروقی شامل موارد زیر است:

• تنها پرسنل درمانی آموزش دیده باید اقدامات مربوط به مراقبت از کتتر (تغییر پانسمان، دستکاری) را انجام دهند.
• قبل از شروع درمان، دسترسی عروقی باید از نظر علایم عفونت بررسی شود.
• در تمامی مراحل تکنیک‌های آسپتیک باید رعایت شود.
• پرستار باید از وسایل محافظت فردی در هنگام وصل و جداسازی بیمار استفاده نماید.
• استفاده از ماسک جراحی برای پرستار و بیمار در زمان وصل و جداسازی از دستگاه و تغییر پانسمان محل دسترسی الزامی است.
• حداقل دستکاری کتتر باید حفظ شود.
• از وسایل یکبار مصرف و مختص هر بیمار استفاده شود (از وسایل یک بیمار برای بیمار دیگر استفاده نشود).
• پروتکل مراقبت از محل هاب کتتر رعایت شود (جلوگیری از تماس با اشیا، استفاده از ضدعفونی‌کنندۀ مناسب برای اسکراب آن در زمان وصل و جداسازی).
• ترشحات بیمار (خون) در محیط پخش نشود.

یکی از توصیه‌های مهم در پروتکل‌های درمانی برای پیشگیری از عفونت مرتبط با دسترسی که بعضی اوقات در مراکز درمانی کمتر به آن پرداخته می‌شود، لزوم استفاده از وسایل یکبار مصرف برای هر بیمار است (۲).

گام مهم در انتخاب بین وسایل یکبار مصرف و قابل استفادۀ مجدد، شناسایی میزان رعایت موازین کنترل عفونت در استفاده از آن وسیله برای اطمینان از ایمنی آن است. بدین‌ترتیب تجهیزات و وسایل پزشکی در سه دسته قرار می‌گیرند:

دستۀ اول شامل موارد «بحرانی» است که باید قبل از ورود به بافت استریل شوند، مانند ابزارهای جراحی و کتترها. دستۀ دوم از موارد «نیمه بحرانی» تشکیل شده است که می‌توانند به راحتی عفونت را منتقل کنند، ولی نیازی به استریل نیست که شامل دستگاه تنفسی و تجهیزات بیهوشی، تیغه‌های حنجره و برخی از آندوسکوپ‌ها می‌شود، اما باید با مادۀ ضدعفونی‌کننده سطح بالا ضدعفونی شوند.

دسته سوم، موارد «غیر بحرانی» مانند ملافه‌ها، کاف‌های فشارخون، استتوسکوپ‌ها و حسگرهای پالس اکسی‌متر که باید بر روی پوست سالم قرار داده شوند و هرگز نباید در تماس با غشاهای مخاطی باشند که نیاز به حداقل کنترل عفونت داشته و تنها باید تمیز شوند (۳).

اگرچه استانداردهای ضدعفونی در موارد نیمه بحرانی و غیر بحرانی کمتر از مورد بحرانی سختگیرانه است، ولی بسیاری از کارشناسان کنترل عفونت معتقدند که با استفاده از وسایل یکبارمصرف می‌توان به آسانی، مداوم و قابل اعتماد شرایط بهینه را برای استفاده از وسایل استریل فراهم کرد.

در حقیقت بیشترین ارزش استفاده از وسایل یکبار مصرف، احتمال بسیار کمتر ایجاد عفونت در مقایسه با استفاده از وسایل چند بار استفاده است که یکی از عوامل مشخص در ایجاد عفونت‌های متقابل (cross-contamination) هستند و در عصر افزایش هزینه‌ها، عوارض و مرگ‌و‌میر ناشی از عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی، استفاده از روش‌های اثبات شده برای کاهش شیوع عفونت مهم است.

دلایل اهمیت استفاده از وسایل یکبار مصرف در مقایسه با وسایل چندبار استفاده:

• خطرات شیمیایی و میکروبی:

برای ضدعفونی و استفاده مجدد از وسایل نیاز به مواد ضدعفونی‌کننده قوی است. تعدادی از این مواد توسط سازمان EPA به عنوان کارسینوژن احتمالی انسانی معرفی شده‌اند. همچنین ممکن است برای ضدعفونی نیاز به مدت زمانی برای غوطه‌وری وسیله باشد که ریسک خطرات شیمیایی برای افراد در معرض آن وجود دارد. جیوه و سایر فرآورده‌های فرایند استریلیزاسیون نیز به عنوان PBTs (Persistent, Bioaccumulatve Toxic) شناخته می‌شوند که در بدن رسوب می‌کنند و هرگز کاملا از بین نمی‌روند (۴).

طبق توصیۀ CDC استفاده از وسایل یکبار مصرف به دلیل حذف خطر آلودگی در تماس بیمار با بیمار نقش بسزایی در ایمنی بیماران دارد. مطابق دستورالعمل FDA وسایل یکبار مصرف تنها باید برای یک بیمار و در طول یک پروسیجر استفاده شده و نباید برای پروسیجر یا بیمار دیگر استفاده شود. همچنین این وسایل نباید مجدد تمیز، ضدعفونی و یا استریل شده و مجدد استفاده شود.

یکی دیگر از مزیت‌های استفاده از وسایل یکبار مصرف این است که این وسایل مانند وسایل چند بار مصرف مجدد ضدعفونی نمی‌شوند چون در این فرایند ممکن است ماده ضدعفونی‌کننده وارد همه قسمت‌های یک وسیله نشده و محل مناسبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها را فراهم کند. همچنین فرایند ضدعفونی مجدد در صورتی‍که دستورالعمل استفاده محصول برای ضدعفونی آن کامل نباشد، پرسنل درمانی و بیماران را در معرض مواد شیمیایی توکسیسک در نتیجۀ یک وسیله غیر ایمن قرار می‌دهد. مثلا در مواردی دیده شده برای ضدعفونی وسایل نیمه بحرانی در دستورالعمل آن توصیه به استفاده از آب و صابون شده است (۵،۶).

نتایج یک مطالعه که بررسی مقایسۀ ایمنی و کارآیی وسایل پزشکی قابل استفادۀ مجدد و یکبار مصرف از طریق تجزیه و تحلیل نمونه‌هایی از هر دو نوع وسیله پرداخته بود، نشان داد ۵/۲۹ درصد از نمونه‌های به دست آمده از ۱۲۲ وسیلۀ قابل استفادۀ مجدد از نظر باکتریولوژیکی مثبت بوده و ۷۰ درصد باکتری‌های جدا شده از آن‌ها پاتوژن بودند. در مقابل ۱۰۰ درصد از نمونه‌های به دست آمده از ۸۰ محصول یکبار مصرف بدون پاتوژن بودند. علاوه بر این، مطالعۀ دیگری که خطرات استفاده از وسایل مجدد ضدعفونی شده را مورد بررسی قرار داده است، تعداد میکروب‌ها را به اندازه ۱۰۳ واحد کلونی تشکیل‌دهنده CFU  در این وسایل گزارش کرده است بطوری‌که پس از ۱۰ چرخه پردازش مجدد و با بررسی دستگاه‌های پردازش شده با میکروسکوپ الکترونی، سطح خراشیده و آسیب دیده‌ای را یافتند که محل تجمع عوامل عفونت‌زا بودند (۷).

• هزینه‌های جاری:

در هنگام استفاده از وسایل یکبار مصرف، یک هزینه پرداخت شده و آن هزینۀ خرید است ولی در ارتباط با وسایل چندبار مصرف هزینه‌های زیادی باید محاسبه شود از جمله: آموزش کارکنان، ساعت کاری، نگهداری ماشین و تجهیزات استریلیزاسیون و بسته‌بندی، بازرسی‌ها، گواهینامه‌ها و هزینه مواد بسته‌بندی.

از نظر میزان هزینه اگرچه وسایل یکبار مصرف در هنگام خرید در ظاهر دارای هزینۀ بالاتری نسبت به وسایل چندبار مصرف است ولی مطالعات زیادی نشان داده‌‍‌اند که هزینه‌های کلی مرتبط با ایجاد عفونت و ناکارآمدی در استفاده از وسایل چندبار مصرف و همچنین فرایند ضدعفونی مجدد بسیار بیشتر بوده است. در یک مطالعه در بررسی میزان هزینه و کارایی موثر استفاده از فورسپس یکبار مصرف و چندبار مصرف، کل هزینه‌ها به ترتیب ۳۸ و ۴۱۵ دلار بود. این بررسی نشان داد که میزان نقص عملکرد در ۱۱ تا ۱۵ بار استفاده ۵ درصد، ۱۶ تا ۲۰ بار استفاده ۲۵ درصد و در ۲۱ تا ۲۵ بار استفاده ۸۰ درصد گزارش شد (۸).

• بسته‌بندی:

وسایل یکبار مصرف در بسته‌بندی‌های مخصوص تولید می‌شوند که دارای اندازه کاربردی، سبک و کم حجم هستند در مقابل وسایل چندبار مصرف بعد از هر بار استفاده نیاز به بسته‌بندی مجدد دارند و ممکن است با توجه به زمان و انرژی کمتر اغلب بسته‌بندی‌های انجام شده از نظر کیفیت مناسب نبوده و از نظر حجم نیز بسیار بزرگتر باشند و طراحی خاصی برای آن‌ها در نظر گرفته نشود.

• زمان:

زمانی که برای آموزش کارکنان و نظارت بر آن‌ها و بسته‌بندی و اتوکلاو صرف می‌شود بسیار زیاد بوده ولی در استفاده از وسایل یکبار مصرف کل این زمان برای مراکز درمانی ذخیره می‌شود.

با توجه به اهمیت مسئله عفونت مرتبط با دسترسی عروقی در بیماران دیالیزی و رعایت لزوم وجود شرایط آسپتیک و استفاده از وسایل جداگانه برای هر بیمار یکی از بهترین راهکارها، استفاده از وسایل یکبار مصرف مورد نیاز به صورت یکجا در یک بسته‌بندی استریل شده است.

نتایج مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که با استفاده از کیت‌های آماده مراقبت عروقی و برنامۀ نظارتی صحیح از طریق چک لیست‌های ارزیابی، عفونت دسترسی عروقی به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند (۹).

مزایای استفاده از کیت‌های دیالیز:

• صرفه‌جویی در زمان، انرژی و هزینه‌ها
• مدیریت بهتر زباله‌های بیمارستانی
• استفاده از وسایل به صورت استریل که قبل از آن غیر استریل بود مانند چسب
• رعایت استانداردهای کنترل عفونت
• کاهش میزان عفونت دسترسی‌های عروقی
• افزایش رضایتمندی پرسنل و بیماران
• شکیل بودن اقدام درمانی و تاثیر مثبت در روحیه پرسنل درمانی

شرکت مدوی طب پویان همیشه در ارایۀ راهکارهای مناسب و بهینه در زمینۀ افزایش کیفیت زندگی و پیشگیری از عوارض در بیماران ESRD پیشرو بوده است. حفظ دسترسی عروقی بیماران که به عنوان خط زندگی نام برده می شود ارتباط بسیار زیادی با این هدف داشته و یکی از دغدغه های این شرکت جستجوی راهکارهایی برای حفظ دسترسی های عروقی بیماران دیالیزی است. بنابراین بعد از بررسی های جامع این بار نیز اقدام به تولید کیت‌های دیالیز کرده تا در دستیابی به مزایای گفته شده مرتبط با این کیت‌ها و مهم‌ترین آن‌، پیشگیری از عفونت‌های مرتبط با دسترسی‌های عروقی، سهم به‌سزایی داشته باشد. در شمارۀ بعدی نشریه به معرفی کیت‌های همودیالیز شرکت مدوی خواهیم پرداخت.

منابع :

1. Charmaine E. Lok1 and Michele H. Mokrzycki2. Prevention and management of catheter related infection in hemodialysis patients. 2011 International Society of Nephrology
2. Ayman Karkar. Infection Control in Hemodialysis Units: A Quick Access to Essential Elements. Saudi J Kidney Dis Transpl 2014;25(3):496-519
3. https://www.happyknits.com/medical-instruments-disposables-versus-reusable-equipment
4. https://obpmedical.com/environmental-impact-single-use-vs-reusable/
5. Overcash, Michael. A Comparison of Reusable and Disposable Perioperative Textiles. Anesthesia & Analgesia: May 2012 – Volume 114 – Issue 5 – p 1055-1066
6. bmpmedical.com/news/reasons-to-switch-to-single-use-medical-devices-and-disposable-medical-supplies/
7. https://www.infectioncontroltoday.com/view/reusables-disposables-each-play-role-preventing-cross-contamination
8. John Rizzo, David Bernstein, Frank Gress. A performance, safety and cost comparison of reusable and disposable endoscopic biopsy forceps: a prospective, randomized trial. Gastrointest Endosc. ۲۰۰۰ Mar;51(3):257-61.
9. Ittamar Gork and etal. Access-related infections in two haemodialysis units: results of a nine year intervention and surveillance program. Antimicrobial Resistance & Infection Control