در بیمارانی که نارسایی مزمن کلیه دارند یا تحت درمان با همودیالیز یا دیالیز صفاقی قرار دارند، مشکلات پوستی، بسیار شایع است. از مشکلات پوستی در این بیماران، می‌توان به خشکی پوست، پوسته پوسته شدن (پوسته ریزی)، تغییر رنگ پوست و خارش، اشاره کرد.
خارش پوست، می‌تواند در یک نقطه از بدن باشد و یا در نقاط مختلفی از بدن احساس شود. یکی از علل مهم خارش، افزایش سطح فسفر خون است که پس از اتصال به کلسیم در پوست رسوب کرده، موجب خارش پوست در این بیماران می‌شود. لذا کنترل سطح فسفر و کلسیم خون، یکی از راه‌های درمان این مشکل است. کاهش فسفر دریافتی، مستلزم کاهش مصرف غذاهای سرشار از فسفر از جمله مغزها و دانه‌ها (پسته، فندق، بادام، گردو، کنجد، تخمه و …)، سویا، نان‌ها و بیسکوئیت‌های سبوس‌دار، حبوبات، گوشت‌های فرآیند شده مثل سوسیس و کالباس، امعاء و احشاء (مغز، جگر، دل، قلوه، ….) و نوشابه به‌ویژه نوشابۀ سیاه است. مواد افزودنی که به‌طور عمده در غذاهای فرآوری شده یافت می‌شوند، سرشار از فسفر هستند و می‌توانند موجب عارضۀ هیپرفسفاتمی (افزایش سطح فسفر در خون) در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه شوند. اگرچه پروتئین، یکی از منابع غنی از فسفر است اما در بیماران تحت دیالیز، رژیم غذایی کم پروتئین توصیه نمی‌شود بلکه با تنظیم رژیم غذایی صحیح و اصولی، بیمار می‌تواند علاوه بر دریافت پروتئین کافی از دریافت فسفر اضافی و ابتلا به هیپرفسفاتمی جلوگیری کند.
تغییر رنگ پوست به رنگ مایل به زرد در بیماران کلیوی تا حدی به خاطر اورِمی (افزایش سطح اوره در خون) است. علت بروز اورمی در بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی، آن است که با مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین، ترکیبات زائدی در بدن، ایجاد می‌شوند که این مواد زائد در بیماران کلیوی به خاطر آسیب کلیه‌ها، نمی‌‌توانند به درستی فیلتر شده و از طریق ادرار دفع شوند. بنابراین مواد زائد در خون جمع می‌شوند. در رژیم غذایی بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی، مصرف گوشت‌های سفید، مثل مرغ و بوقلمون به مصرف گوشت‌های قرمز، ارجحیت دارد.
برخی از بیماری‌های کلیوی، باعث دفع پروتئین از بدن می‌شوند و در نتیجه، میزان پروتئین‌های خون از جمله آلبومین، کاهش می‌یابد و یکی از عوارض جدی کاهش آلبومین، ایجاد ورم یا اِدِم است. دلیل این عارضه، تجمع آب در بافت‌های زیر پوست است. این عارضه در ناحیۀ جلوی شکم با وضوح بیشتری دیده می‌شود. همچنین در ساعات اولیۀ صبح، تورم در اطراف چشم‌ها به خصوص در بیمارانی که دفع پروتئین شدیدتری دارند، قابل مشاهده است. این تورم در ساعات بعدی روز ممکن است به‌تدریج در پاها بروز کند. از دلایل ایجاد این تورم و چین‌خوردگی‌ها در پوست بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، آن است که لایۀ شاخی پوست در این بیماران، توانایی نگهداری آب را در خود از دست می‌دهد. کاهش مصرف نمک و کنترل مایعات دریافتی، می‌تواند به کاهش ورم کمک کند.
تغییر شکل ناخن‌ها و در برخی موارد، ریزش و شکنندگی موی سر، می‌تواند به دلیل کاهش مواد مغذی در بدن از جمله اسید فولیک و روی باشد، لذا توصیه می‌شود علاوه بر پیروی از رژیم غذایی مناسب و متنوع از مولتی ویتامین‌های مخصوص بیماران کلیوی نیز استفاده شود.
کاهش عوارض پوستی، می‌تواند علاوه بر تأثیرات جسمی، تأثیرات مثبت روحی را نیز برای بیمار به همراه داشته باشد و موجب ایجاد انگیزه برای تداوم و پیگیری درمان در آنها شود. اگر بتوان عوارض و ضایعات پوستی را در این بیماران، کاهش داد از نظر اجتماعی وضعیت مطلوب‌تری پیدا می‌کنند و احساس رفاه در آنها افزایش می‌یابد.
با توجه به محدودیت‌های رژیم غذایی در بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی، توصیه می‌شود برای بهره‌مندی از فواید مواد غذایی و مغذی در کنار کاهش آسیب کلیوی، حتماً از دستور غذایی تنظیم شده توسط متخصص تغذیه، بهره بگیرند. همچنین با استفاده از روغن‌ها و لوسیون‌های مناسب آبرسان، می‌توان آسیب‌های پوستی را تا حدی کاهش داد. ▄
