بیش از نیمی از بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه در طی همودیالیز، کرامپهای عضلانی را تجربه میکنند که موجب خاتمۀ زودهنگام دیالیز شده و لذا از اهمیت ویژهای برخوردار است. کرامپ به انقباض عضلانی غیرارادی گفته میشود که معمولاً عضلات اندامهای تحتانی را درگیر کرده اما عضلات دیگر، ازجمله دستها و شکم نیز ممکن است درگیر شوند. درواقع، کرامپ عضلانی، مانند اسپاسم است با این تفاوت که در کرامپ، عضله بهمدت طولانیتر و شدیدتر، دچار انقباض میشود که این امر، معمولاً با درد نیز همراه است.
در افراد عادی، منشأ کرامپهای عضلانی، عمدتاً عصبی است اما علت دقیق کرامپِ طی همودیالیز بهطور کامل، شناخته شده نیست. اُفت فشارخون ناشی از کاهش حجم مایعِ خارج سلولی (هیپوتانسیون)، کاهش غلظت سدیم سرمی (هیپوناترمی) و از دست دادن وزن خشک، ازجمله عمدهترین علل بروز کرامپ در بیماران کلیوی، محسوب میشود. همچنین بهنظر میرسد، تغییر در اسمولالیتی پلاسما، ایسکمی اندام در طی فیلتراسیون، هیپومنیزیمی و کمبود کارنیتین نیز در این پدیده، نقش داشته باشند. هیپوناترمی، باعث انقباض عروق و کاهش خونرسانی به عضلات میشود. هیپوکسیِ بافتی، ایسکمی یا کاهش خونرسانی به عضلات نیز موجب ترشح عوامل محرک درد و بروز کرامپ در اندام میشود.
با پیشرفت بیماری و کاهش عملکرد کلیه، کاهش دفع مواد زائد از بدن از یک سو و وضعیت نامناسب تغذیۀ فرد از سوی دیگر در تشدید کرامپهای عضلانی، نقش دارد چراکه دیده شده کاهش دریافت پتاسیم یا منیزیم از رژیم غذایی، میتواند منجر به گرفتگی عضلات شود. مصرف داروهای مُدّر (ادرارآور) و برخی داروهای کاهندۀ فشارخون، میتوانند سطح این مواد معدنی را کاهش دهند.
پیروی از یک رژیم غذایی تنظیمشده توسط متخصص تغذیه، میتواند نقش بسزایی در کاهش کرامپهای عضلانی داشته باشد. درصورتی که بیمار با رعایت رژیم غذایی صحیح و کنترل مصرف آب و نمک در فواصل بین همودیالیزها بتواند مانع از افزایش زیاد وزن خود شود، نیاز به گرفتن مایع از بیمار در حین همودیالیز کاهش یافته و درنتیجه، احتمال بروز کاهش حجم و هیپواسمولالیتی و در نهایت، کرامپ عضلانی، کاهش مییابد. مصرف مواد غذایی غنی از منیزیم و ویتامین«ب ۶» و یا دریافت مکمل آنها نیز در کنترل گرفتگی عضلات، تأثیر بسزایی دارد. سایر اقداماتی که میتوانند باعث کاهش حملات کرامپ شوند، شامل پیشگیری از هیپوتانسیون و هیپوناترمی حین همودیالیز، استفاده از مایع دیالیز با غلظت بالای سدیم، تجویز کارنیتین، کینین و گاباپنتین است. انجام نرمشهای مناسب و ماساژدرمانی یا فیزیوتراپی نیز برای کاهش بروز و کاهش درد ناشی از کرامپهای عضلانی، توصیه میشوند.