این روزها که اغلب کشورهای دنیا در حال دسته و پنجه نرم کردن با نوع جدید ویروس کووید ۱۹، موسوم به «دلتا» هستند، برای بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی که تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز قرار دارند این پرسش پیش می‌آید که آیا به تزریق دوز سوم واکسن علیه این بیماری خطرناک نیاز دارند یا خیر؟
متاسفانه تا کنون تنها یک مطالعه به طور اختصاصی به مسألۀ تزریق واکسن در بیماران دیالیزی پرداخته است. این مطالعه که در کشور انگلستان و به درخواست و با حمایت انجمن پژوهش‌های کلیوی انگلستان در کالج ایمپریال آن کشور انجام شده، به مقایسۀ پادتن‌ها (آنتی‌بادی‌ها)ی ضد ویروس کرونا (ازجمله نوع دلتا) در ۱۰۰۰ بیمار تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز پرداخته است.
بیماران در این مطالعه یا به طور طبیعی (به دلیل ابتلا به بیماری کرونا) پادتن در بدن خود داشتند یا به دلیل تزریق دو نوع واکسن آکسفورد-آسترازنکا یا فایزر، دارای پادتن علیه ویروس کرونا بودند.
همان طور که مطالعه‌های قبلی نشان داده اند، بیماران دیالیزی هنگام مواجهه با ویروس کرونا پادتن‌های خنثی کنندۀ کمتری نسبت به جمعیت عادی جامعه تولید می‌کنند که خطر ابتلای آنها به بیماری کرونا را بالاتر می‌برد. این مهم، در کنار این حقیقت که بسیاری از این بیماران مجبورند برای انجام دیالیز ـ که برای حفظ سلامتیشان، حیاتی است ـ حداقل دو یا سه روز در هفته به بیمارستان‌ها و مراکز دیالیز مراجعه کنند، این عزیزان را در معرض خطر مضاعف ابتلا به کرونا قرار می‌دهد. وقتی این دو مهم را در کنار قدرت چند برابری نوع دلتای ویروس کرونا در تهاجم به سلول‌های بدن قرار دهیم، متوجه اهمیت کفایت واکسیناسیون در بیماران دیالیزی می‌شویم.
پژوهشگران در مطالعۀ ذکر شده ـ که نتایج آن به تازگی در مجلۀ علمی لَنسِت منتشر شده است ـ به این نتیجه رسیدند که بیماران دیالیزی که سابقۀ ابتلا به کرونا ندارند، حتا اگر دو دوز کامل واکسن خود را دریافت کرده باشند، آنتی‌بادی کافی برای مبارزه با نوع دلتای ویروس کرونا را ندارند و تزریق دوز سوم واکسن در آنها توصیه می‌شود.
لازم به ذکر است که واکسن فایزر بر پایۀ mRNA تولید شده است، در حالی که اکثر واکسن‌هایی که در ایران تزریق شده اند بر پایۀ Viral vector هستند و مکانیسم اثری متفاوتی نسبت به واکسن فایزر دارند. بنا بر این، نتایج پژوهش انجام شده در انگلستان لزوما بر جامعۀ ما قابل تعمیم نیست و لزوم انجام فوری مطالعه‌ای مشابه را برای بررسی میزان پادتن‌های خنثی کنندۀ ویروس کرونا در بیماران دیالیزی گوشزد می‌کند تا با توجه به نتایج آن و در صورت لزوم بتوان تزریق دوز سوم واکسن در این افراد را بدون فوت وقت انجام داد.
این کار با اندازه‌گیری پادتن‌های ضد ویروس کرونا در خون بیماران دیالیزی که تحت دو دوز واکسیناسیون کامل قرار گرفته اند و مقایسۀ آنها با پادتن‌های افراد عادی واکسینه شده، قابل انجام است.
امیدواریم مسؤولان محترم وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی با عنایت ویژه به شرایط عزیزان تحت درمان نگهدارندۀ همودیالیز، مطالعات و پژوهش‌های لازم را در اسرع وقت انجام دهند و در صورت نیاز، نوبت سوم واکسیناسیون برای این عزیزان را اجرا نمایند.
