از زمانی که اولین همودیالیز در ایران در سال ۱۳۳۹ زیر نظر دکتر مهدی آذر در بخش داخلی بیمارستان هزار تختخوابی (امام خمینی ـ رضوان‌الله) انجام شد، تا امروز که روزانه نزدیک به پانزده هزار جلسۀ همودیالیز در بیش از ششصد مرکز دیالیز در سراسر کشور انجام می‌شود، راه دراز و پر فراز و نشیبی طی شده است.
در تمام این شش دهه، حوادث و بلایای گوناگون از جمله جنگ تحمیلی، زلزله، سیل، تحریم‌های ظالمانه، و جنگ اقتصادی نتوانسته‌اند روند رو به رشد و ارتقای همودیالیز را متوقف کنند و مسوولان و متولیان امر علی‌رغم تمامی این مشکلات، دیالیز را نه تنها از بعد کمّی که در بعد کیفی نیز ارتقا داده‌اند.
در سال ۱۴۰۰، دیالیز با چالش‌های نو و کهنه‌ای درگیر خواهد بود که به ذکر آن‌ها می‌پردازیم.
شرایط همه‌گیری کرونا، اگر چه با گسترش واکسیناسیون‌ها در سال ۱۴۰۰ رو به افول خواهد گذاشت، اما همچنان برای عزیزان تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز یک چالش خواهد بود. اکثر پژوهش‌ها نشان داده‌اند که درصد بیشتری از افراد تحت دیالیز نسبت به کل جامعه، بعد از واکسیناسیون کرونا (کووید-۱۹)، هنوز ایمنی نخواهند داشت. بنابراین، رعایت پروتکل‌های مقابله با ویروس کرونا چه برای افراد تحت دیالیز و چه کارکنان بخش دیالیز، همچنان از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
میزان رشد تعداد افراد تحت درمان همودیالیز در ایران حدود ۸ درصد است. با توجه به اینکه در پایان سال ۱۳۹۹ در حدود ۳۹,۰۰۰ فرد تحت درمان نگهدارندۀ دیالیز در ایران وجود داشت، کشور باید پذیرای بیش از سه هزار فرد دیالیزی جدید در سال ۱۴۰۰ باشد که به معنی نیاز به حدود ۶۰۰ تخت و دستگاه همودیالیز جدید است. سیاست‌های لازم سلامت برای پایین آوردن نرخ رشد سریع افراد تحت همودیالیز نیز نباید مغفول بماند.
از سوی دیگر، افزایش و نوسانات مداوم نرخ تبادل ارز، خرید تجهیزات غیرمصرفی دیالیز به ویژه دستگاه همودیالیز و جایگزینی تجهیزات فرسوده را با چالشی جدی در سال ۱۴۰۰ رو به رو کرده است. با توجه به مشکلات مالی دولت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در بودجۀ سال جاری، یکی از راهکارهای مهم برای مقابله با این نقیصه، ترغیب و تهییج نیکوکاران و سازمان‌های مردم نهاد خیریه برای توجه بیشتر به حوزۀ دیالیز، تاسیس بخش‌های جدید دیالیز، و یا اهدای تجهیزات غیر مصرفی به بخش‌های کنونی است.
در سال ۱۴۰۰، با وجود شروع دور جدید مذاکرات بین دولت ایران و کشورهای اروپایی، دورنمای رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ایران هنوز نامشخص است. بنابراین، تولید تجهیزات مصرفی دیالیز در ایران از جمله صافی دیالیز، پودر بیکربنات، بلادلاین و غیره، کما فی السابق، نیازمند توجه ویژه و حمایت مسوولان در ادارۀ تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت است و نباید به فراموشی سپرده شود.
سال پیش رو، سالی پرچالش و حساس برای حوزۀ دیالیز است و امید است که با هوشیاری مسوولان و سیاستگذاران سلامت، بتوانیم از چالش‌های پیش رو در این سال، با بهترین کارایی عبور کنیم.
