بیماری‌های کلیوی، ازجمله بیماری‌های مزمنی هستند که بخش عمده‌ای از ابعاد زندگی بیمار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و به‌شدت، سلامت جسمانی و روانی فرد را متأثر می‌سازند. ویژگی‌های افسردگی و غمگینی، درگیری ذهنی با بیماری، اضطراب، علائم وسواس، اختلال در فرآیند تفکر و تمایل به تنهایی و گوشه‌گیری در این بیماران، بیشتر از افراد سالم، دیده می‌شود. زمانی‌که بیمار، درمان همودیالیز را شروع می‌کند، زندگی او به‌طور کامل، دستخوش تغییر می‌شود، طوری‌که باید به‌طور منظم در جلسات دیالیز، حضور پیدا کند، طیف وسیعی از داروهای تجویزشده را استفاده کرده و تغییراتی را در رژیم غذایی خود، اِعمال کند.
افسردگی، رایج‌ترین مشکل روانشناختی در بیماران تحت درمان با دیالیز است. با آنکه میزان شیوع افسردگی در این بیماران، بالاست اما کمتر تشخیص داده می‌شود. هم‌پوشانی بین علائم بیماری و افسردگی، یک مانعِ تشخیص چالش برانگیز در این بیماران است. تخمین زده شده که ۳۰درصد از بیماران دیالیزی، مبتلا به افسردگی هستند. این بیماران، اُفت شدید کیفیت زندگی را تجربه می‌کنند و افسردگی با افزایش مرگ‌ومیر در بیماران دیالیزی، همراه است. زودرنجی شدید، اضطراب و ناتوانی برای مقابله با فشار روانی در بیمارانی که دچار دردهای مزمن هستند، شایع‌تر از افرادی است که درد ندارند. همچنین بیماران مبتلا به درد شدید یا متوسط، بیشتر از سایرین از مشکلات مربوط به خواب به‌ویژه بی‌خوابی، رنج می‌برند. از این‌رو می‌توان گفت که درد مزمن در بیماران همودیالیز، می‌تواند رابطۀ نزدیکی با افسردگی و بی‌خوابی داشته باشد.
تغذیه بر سلامت روان و عملکرد سلول‌های عصبی، تأثیرگذار است. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی با بیماری‌های روحی، ازجمله افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیت، اختلال دوقطبی، سایکوز، فوبیا، اختلال شناختی و مشکلات رفتاری، ارتباط دارد. بنابراین داشتن یک رژیم غذایی مناسب که تأمین‌کنندۀ نیاز بدن به تمام مواد مغذی باشد در پیشگیری و بهبود بیماری‌های روانی، تأثیرگذار است. همچنین، کمبود مواد مغذی در بدن بر روی متابولیسم بعضی از داروهای مورد استفاده در بیماری‌های روانی، مؤثر است. بنابراین، رژیم غذایی مناسب، باعث بهبود اثرگذاری داروها نیز می‌شود. در افراد چاق یا دارای اضافه‌وزن، کاهش وزن بدن، می‌تواند به بهبود سلامت روان، کمک کند.
کاهش و افزایش قند خون نیز بر مشکلات روانی؛ مانند افسردگی و اضطراب، تأثیرگذار است. این افراد باید دریافت قند، شکر و محصولات غذایی شیرین‌شده با شکر را کاهش دهند. بنابراین، حفظ قند خون در سطح نرمال، اهمیت دارد. دلیل اینکه بعضی از افراد در مواجهه با استرس، شیرینی مصرف می‌کنند نیز به دلیل تأثیر آن در ایجاد حس آرامش است. بنابراین درصورت عدم منع مصرف، مصرف میزان کافی، غلات کامل مانند؛ نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای، توصیه می‌شود. دریافت کم کربوهیدرات، تأثیر منفی بر حالات روحی دارد. اُفت قند خون، عامل دیگری است که باعث افزایش اضطراب می‌شود. به همین دلیل، داشتن یک برنامۀ غذایی که منجر به حفظ قند خون در سطح نرمال شود، ضروری است.
کمبود ویتامینD در ابتلا به افسردگی، اختلالات خُلقی و اختلالات شناختی، تأثیرگذار است. سطح مناسب ویتامینD در بدن، جهت درمان افسرگی، مفید است. بهترین راه دریافت ویتامینD، تماس مستقیم با نور آفتاب به میزان حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در روز است. خوردن غذاهایی همچون ماهی‌های چرب، زرد‌ۀ تخم‌مرغ و غذاهای غنی شده با ویتامینD، مفید است. بیماران کلیوی با کاهش سطح ویتامینD فعال، مواجه‌اند و لذا باید تحت نظر متخصص خود، ویتامینD را دریافت کنند. مصرف غذاهای دریایی، رابطۀ معکوسی با میزان افسردگی دارد. روغن ماهی در بسیاری از بیماری‌های روانی مانند افسردگی، شیزوفرنی و اختلال دوقطبی، مفید است. مصرف ماهی و مکمل امگا ۳ در بهبود عملکرد شناختی، نقش دارد. به همین دلیل در بزرگسالان، مصرف ماهی، حداقل دوبار در هفته، توصیه می‌شود. درصورتی‌که فرد، دریافت کافی ماهی نداشته باشد، نیاز به مصرف مکمل امگا ۳ دارد. بهتر است این مکمل، همراه با وعدۀ غذایی که حاوی چربی باشد، مصرف شود. با توجه به محدودیت مصرف ماهی در بیماران کلیوی، مصرف مکمل امگا ۳، توصیه می‌شود.
افراد مبتلا به اضطراب باید میزان مصرف کافئین خود را کاهش دهند. کافئین در چای، قهوه، نوشابه و شکلات تلخ، وجود دارد. دریافت روزانۀ مکمل مولتی‌ویتامین و مواد معدنی نیز مفید است. رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات نیز تأثیر مثبتی بر سلامت روان دارد و باعث تأخیر تخریب سلول‌های عصبی می‌شود. مصرف کورکومین موجود در زردچوبه از سلول‌های عصبی، محافظت کرده و منجر به کاهش خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون می‌شود و در درمان افسردگی، مفید است. مصرف پیاز، زنجبیل، زردچوبه، پونه، رزماری، سیر، سیب، آلبالو، شکلات تلخ، انگور، آب انگور، پرتقال، گریپ فروت و چای (سفید، سبز، سیاه) تأثیرات مثبتی بر سلامت مغز دارد.
با توجه به محدودیت‌های رژیمی بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی، برای بهره‌مندی از فواید مواد غذایی و مغذی در کنار کاهش آسیب کلیوی، توصیه می‌شود، بیماران حتماً از دستور غذایی تنظیم شده توسط متخصص تغذیه، بهره بگیرند.
