درمان سنگ کلیه
درمان سنگ کلیه که باعث انسداد می‌شود به اندازه و محل سنگ و همچنین سطح درد و میزان توانایی سنگ در ایجاد مانع در برابر جریان ادرار بستگی دارد. اگر سنگ به اندازۀ کافی کوچک باشد و احتمال دفع آن وجود داشته باشد، درد قابل تحمل خواهد بود. اگر بیمار قادر باشد غذا بخورد و مایعات بنوشد، ممکن است پزشک درمان در منزل را پیشنهاد کند.
اگر بیمار درد یا حالت تهوع شدید دارد، باید معالجۀ بیمار با داروهای ضد درد قوی و مایعات داخل وریدی که اغلب در بیمارستان تجویز می‌شود، انجام شود. اگر بیمار تب دارد، باید در اسرع وقت برای درمان به بیمارستان مراجعه کند، زیرا ممکن است نشان‌دهندۀ عفونت بالقوه خطرناک باشد.
درمان خانگی ـ مدیریت سنگ کلیه در خانه شامل درمان درد در صورت لزوم، مصرف دارو برای کمک به دفع سریع‌تر سنگ (در صورت توصیۀ پزشک) و تخلیۀ ادرار است تا سنگِ دفع شده، برای انجام آزمایش مورد بررسی قرار گیرد.
تسکین درد ـ بیمار می‌تواند از داروهای ضددردِ بدون نیاز به نسخه، تا زمان دفع سنگ استفاده کند. این داروها شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. در این موارد ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. افرادی که شرایط خاص سلامتی دارند، نباید از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی استفاده کنند.
آسان کردن عبور سنگ ـ چندین داروی مختلف مانند تامسولوسین وجود دارد که می‌تواند به افزایش سرعت عبور سنگ کلیه کمک کند. بسته به شرایط و اندازۀ سنگ، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار یکی از این داروها را برای مدت چند هفته تا زمان عبور سنگ، مصرف کند.
جمع‌کردن ادرار و گذراندن از صافی ـ احتمالاً از شما خواسته می‌شود ادرار خود را به منظور پیدا کردن سنگ جمع‌آوری و صاف کنید. پس از پیدا کردن سنگ، باید در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شود. دانستن نوع سنگ کلیه، در برنامه‌ریزی‌های درمانی برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌ها در آینده مهم است.
در صورت عبور نکردن سنگ ـ سنگ‌های بزرگ‌تر از ۹ یا ۱۰ میلی‌متر به‌ندرت به‌خودی‌خود عبور می‌کنند و به طور کلی روش‌های دیگری برای شکستن یا از بین بردن سنگ، مورد نیاز است. برخی از سنگ‌های کوچک‌تر نیز عبور نمی‌کنند. اگر سنگ به خودی خود عبور نکند، چندین روش در دسترس است. احتمالاً پزشک، شما را به متخصص اورولوژی ارجاع می‌دهد تا بهترین روش را برای شرایط شما توصیه کند.
یورتروسکوپی ـ یورتروسکوپی روشی متداول است که با استفاده از یک تلسکوپ نازک که از مجرای ادرار و مثانه عبور می‌کند و به حالب و کلیه عبور داده می‌شود. این روش باعث می‌شود تا پزشک سنگ را ببیند و آن را برداشته و یا آن را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کند که بتوانند راحت‌تر عبور کنند. از یورتروسکوپی اغلب برای از بین بردن سنگ‌های مسدودکنندۀ حالب و گاهی اوقات برای سنگ‌های کوچک در کلیه استفاده می‌شود.
سنگ‌شکنی (لیتوتریپسی) با موج شوک (SWL) ـ این روش شامل هدایت امواج شوک با انرژی بالا به سمت سنگ است. این امواج صوتی از طریق پوست و بافت‌های داخلی بدن عبور کرده و انرژی را در سطح سنگ آزاد می‌کنند. این انرژی باعث می‌شود که سنگ به قطعات کوچکی تقسیم شود که به راحتی از طریق ادرار دفع شوند.
سنگ‌شکنی (لیتوتریپسی) با موج شوک برای بسیاری از افرادی که برای خارج کردن سنگ نیاز به کمک دارند، گزینۀ مناسبی است. سنگ‌شکنی خصوصاً برای سنگ‌های ۱ سانتی‌متر یا کمتر در کلیه و حالب فوقانی بسیار مفید است. سنگ‌شکنی با موج شوک برای درمان سنگ‌های بزرگ یا سخت موثر نیست. ممکن است در طول این روش درمانی به داروی خواب‌آور و داروی کاهش درد نیاز داشته باشید.
برداشتن سنگ (نفرولیتوتومی) از راه پوست (PNL) ـ این یک روش جراحی با حداقل تهاجم است که در آن یک تلسکوپ کوچک از راه پوست به کلیه هدایت می‌شود تا سنگ خارج شود. سنگ‌های بسیار بزرگ یا پیچیده یا سنگ‌های بزرگی که به سنگ‌شکن با موج ضربه‌ای (به سنگ‌شکنی با موج شوک) پاسخ نمی‌دهند، ممکن است از این طریق برداشته شوند.
سنگ‌های بدون علامت ـ اگر در تصویربرداری وجود سنگ کلیه مشخص شد ولی علامتی ایجاد نکرده باشد، ممکن است نیاز به برداشت فوری سنگ باشد یا نباشد. این تصمیم بر اساس اندازه و محل قرارگیری سنگ و همچنین توانایی شما برای دسترسی به درمان سریع در صورت بروز علایم است. اگر این احتمال وجود داشته باشد که نتوانید سریعاً معالجه شوید (مثلاً اگر مرتباً سفر می‌کنید)، به احتمال زیاد پزشک برداشتن سنگ را توصیه می‌کند.
جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیه
اگر سابقۀ سنگ کلیه دارید احتمال بیشتری برای ابتلا به سنگ کلیه در آینده وجود دارد. پزشک بررسی‌های لازم برای تشخیص مشکلات خاص سلامتی که باعث افزایش خطر سنگ کلیه می‌شود را انجام می‌دهد. این بررسی‌ها شامل موارد زیر است:
تجزیه‌وتحلیل سنگ‌های دفع شده ـ اگر یک یا چند سنگ دفع شده، آن‌ها را جمع‌آوری کنید. تجزیه و تحلیل ترکیبات سنگ در آزمایشگاه انجام می‌شود (به عنوان مثال اگزالات کلسیم، اسید اوریک و غیره).
آزمایش‌های ادرار ـ ممکن است پزشک درخواست کند که ادرار ۲۴ ساعته جمع‌آوری شود.
سایر آزمایش‌ها ـ در صورت مشکوک بودن به یک بیماری زمینه‌ای، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی (مثلاً آزمایش خون یا تصویربرداری) را نیز درخواست کند.
پزشک ممکن است بسته به دلیل ایجاد سنگ کلیه پیشنهاد کند که یک یا چند مورد زیر را انجام دهید تا خطر ابتلا به سنگ در آینده کاهش یابد:
افزایش مصرف مایعات ـ نوشیدن مایعات به میزان بیشتر می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند. هدف این است که مقدار ادرار را که از طریق کلیه‌ها جریان دارد، افزایش دهید و همچنین غلظت موادی را که باعث تشکیل سنگ می‌شوند، کاهش دهید. گرچه می‌توانید نوع نوشیدنی‌های خود را تغییر دهید، به نظر می‌رسد نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر خطر سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. آن‌ها اثرات منفی دیگری بر سلامتی دارند.
تغییر رژیم غذایی ـ ممکن است به شما توصیه شود تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. این تغییرها به نوع سنگ کلیه و نتایج آزمایش ادرار ۲۴ ساعته بستگی دارد.
داروهای پیشگیرانه ـ ممکن است به شما توصیه شود برای پیشگیری از ابتلا به سنگ در آینده، دارو مصرف کنید.
