بزرگترین مطالعات جهانی، نشان میدهند که غذاهای فوق فرآوریشده (UPF) مانند فستفودها و غذاهای منجمد آماده، تهدیدی جدی برای همۀ اندامهای بدن انسان بهشمار میروند و با افزایش خطر ۱۲ بیماری مزمن از جمله دیابت، بیماری قلبی و افسردگی، مرتبط هستند.
وبگاه گاردیَن در گزارشی آورده است:
بر اساس سه مقالۀ منتشرشده در نشریۀ معتبر لَنسِت، غذاهای تازه به سرعت، درحال جایگزینی با غذاهای فوق فرآوریشده در رژیم غذایی کودکان و بزرگسالان در سراسر جهان هستند.
مصرف این غذاها شامل فستفودها، غلات صبحانه، پروتئینبارها، غذاهای منجمد آماده و نوشابههای گازدار با افزایش خطر ابتلا به ۱۲ بیماری از جمله چاقی، دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و افسردگی، مرتبط است.
آمارهای هشداردهنده
در انگلیس و آمریکا، بیش از نیمی از رژیم غذایی معمول را غذاهای فوق فرآوریشده، تشکیل میدهند. برای برخی، بهویژه جوانان، کمدرآمدها و ساکنان مناطق محروم، سهم این غذاها به ۸۰ درصد میرسد.
بدن انسان با این غذاها سازگار نیست
پروفسور کارلوس مونتیرو، استاد تغذیه و سلامت عمومی دانشگاه سائوپائولو و از نویسندگان این مجموعه مقالات، هشدار میدهد: «شواهد به وضوح نشان میدهند که بدن انسان از نظر زیستشناختی با مصرف این غذاها سازگار نیست و این غذاها به همۀ اندامهای اصلی بدن انسان، آسیب میرسانند.»
تشخیص غذاهای سالم
پروفسور مونتیرو و همکارانش در برزیل، سامانۀ طبقهبندی نُوا (Nova) را توسعه دادهاند که غذاها را بر اساس سطح فرآوری در یک طیف با دو قطب زیر، دستهبندی میکند:
- غذاهای فرآورینشده یا کم فرآوریشده (میوهها و سبزیجات تازه)؛
- غذاهای فوق فرآوریشده (خوارکیهای تولید صنعتی و خوراکیهای حاوی طعمدهندههای مصنوعی، امولسیفایرها و رنگهای مصنوعی).
تأثیرات مخرب بر سلامت
نتایج بررسی ۱۰۴ مطالعۀ بلندمدت، عبارتند از:
- ۹۲ مطالعه، ارتباط معنادار بین مصرف این غذاها با بیماریهای مزمن و مرگ زودرس را گزارش کردهاند؛
- این غذاها با پُرخوری، کاهش کیفیت تغذیه و افزایش مواجهه با مواد شیمیایی مضر، مرتبط هستند.
مقاومت شرکتهای جهانی
نویسندگان این مقالات، تأکید میکنند:
- شرکتهای جهانی با تبلیغات گسترده و طراحی محصولات اعتیادآور، مصرف این محصولات را افزایش میدهند. همچنین از مواد شیمیایی، مانند امولسیفایر برای بهبود بافت و ماندگاری، استفاده میکنند؛
- لابیگری سیاسی، مانع تصویب سیاستهای سلامت عمومیِ مؤثر میشود؛
- وضعیت کنونی کنترل این محصولات، مشابه کنترل تنباکو در دهههای گذشته است.
راهحلهای پیشنهادی
- برچسبگذاری واضح روی بستهبندیها؛
- محدودیتهای بازاریابی بهویژه تبلیغاتی که کودکان را هدف گرفتهاند؛
- ممنوعیت عرضه در مدارس و بیمارستانها؛
- الگوسازی از برنامۀ موفق برزیل که تا سال ۲۰۲۶ میلادی، ۹۰% غذاهای مدارس را تازه یا کم فرآوریشده خواهد کرد.
هشدار نهایی
پروفسور مونتیرو هشدار میدهد: «مصرف فزایندۀ غذاهای فرآوریشده، در حال تغییر الگوهای غذایی جهانی و جایگزینی غذاهای تازه و سنتی با این غذاها است. این تغییر، توسط شرکتهای قدرتمند جهانی، سوخترسانی میشود که با اولویتدادن به محصولات فوق فرآوریشده، سودهای کلانی را بهدست میآورند.»
مجموع این یافتهها زنگ خطری برای سیاستگذاران و مصرفکنندگان در سراسر جهان، به صدا درآورده است.▪
